Zmiana klimatu, czyli anomalia klimatyczna w Karakorum, jest obecnie największym problemem dla wypraw na K2, szczególnie zimą. Aktualizowana kontynuacja artykułu: "Kilka słów o anomalii Karakorum".

Lodowiec

Po obejrzeniu prezentacji kilku zimowych wspomnień Krzysztofa Wielickiego spod K2, podczas 10. Katowickiego Przeglądu Filmów Górskich (prowadzenie: Alina Markiewicz), czyli dawnych opowieści i filmów ukazujących ówczesne wzorce opadów i wzorce wiatru (jet stream obniżający się stopniowo od strefy wierzchołkowej K2 w lutym aż do poziomu BC w marcu) i po zestawieniu tych faktów z obecnie prezentowanym stanem wiedzy o klimacie w tym rejonie (The Karakoram Anomaly), dopisałem jeszcze parę linijek do trochę wcześniejszego tekstu na ten temat.

Statystyki i archiwa prognostyczno - modelowe często wskazują na to, że optymalnym okresem akcji górskiej mającej na celu zimowe wejście na K2, jest okres listopad - styczeń, z uwagi na ryzyko nasilania się opadów śniegu od lutego. W literaturze klimatologicznej jest sporo informacji, jednakże wyraźnie podkreśla się fakt, że dla rejonu K2 brak jest naziemnych danych pomiarowych z miejsc położonych wyżej, niż Concordia. Ponadto w lutym na wysokościach od BC do K2 pojawi się coraz bardziej meandrujący i nieprzewidywalny jet stream, ale o tym wszyscy himalaiści wiedzą od dawna. Problem w tym, że obecnie jet stream zapewne zachowuje się inaczej, niż podczas poprzednich wypraw zimowych.

Moim zdaniem, wypracowanym w oparciu o przestudiowaną literaturę
i duże zasoby danych dotyczących klimatu HKK,
a także o relacje uczestników wcześniejszych wypraw zimowych -
klucz do K2 zimą leży w odpowiednio wcześnie rozpoczętej akcji górskiej,
tak, aby możliwe było podjęcie prób ataku szczytowego jak najwcześniej, już w styczniu.

Jednak modele klimatyczne to nie są prognozy pogody, tylko materiał określający prawdopodobieństwo wystąpienia zjawisk atmosferycznych w funkcji czasu. Ponieważ zmiana klimatu i globalne ocieplenie następują bardzo szybko, zawsze istnieje znaczny margines niepewności. Tym bardziej, że globalne ocieplenie raptownie przyspiesza, ku zaskoczeniu większości badaczy.

Mapka częściowo wyjaśnia, jak może dochodzić do anomalii latem, ale nie wyjaśnia wystarczająco całego zjawiska, a zwłaszcza w zimie. A, jak twierdzą niektórzy badacze, to właśnie w głównej mierze zimowe opady śniegu i towarzyszące im lawiny podtrzymują anomalię.Istnieje kilka hipotez, ale nikt dokładnie nie wie jak działa ta anomalia, a glacjolog Christoph Mayer postuluje pogłębienie badań nad istotą tego zjawiska.

Monsuny

Dla naszych himalaistów z grupy Polski Himalaizm Zimowy 2010-2015 wybierających się na K2 może to jednak oznaczać, że mają dodatkowy problem w tym rejonie, a wyprawy mogą być po prostu trudniejsze, jeśli będzie się postępować według wieloletnich nawyków, które miały zastosowanie jeszcze 3-4 lata temu, jako że od tamtej pory wszystko mogło zupełnie się zmienić. Pomimo licznych porażek wypraw w rejonie K2-BP w minionych 3-4 latach, mechanizm anomalii wydaje się nadal pozostawać niezauważany, w kontekście wyprawowym. A przecież atak na K2 to są 3 kilometry poręczówek i nie jest to góra, którą można pokonać, licząc na kilka krótkich i nieprzewidywalnych okienek pogodowych. Zima w tamtym rejonie jest szczególnie trudna. Zawsze była.

The Karakoram Anomaly bez wątpienia istnieje i najwyraźniej - nasila się dość gwałtownie: ostatnio, na początku lutego, w nieodległym (strefowo-klimatycznie) zachodnim sąsiedztwie tych gór, w kierunku Hindukuszu, doszło do poważnych wydarzeń, w postaci śmiercionośnych lawin, które łącznie zabiły ponad 200 osób. Lawiny zeszły m.in. w rejonie Chitral w Pakistanie i zrównały z ziemią wiele górskich wiosek. Ofiary tej tragedii, to mieszkańcy wiosek z tych okolic, a więc ludzie doskonale, od wieków, znający te góry i ich obyczaje. Stąd prosta konkluzja, że owe obyczaje gór ulegają dramatycznym zmianom, w ślad za postępującą deregulacją klimatu na całym globie. Z kolei w innych rejonach świata mieszkańcy gór wysokich cierpią z powodu wysychających lodowców, na przykład w Boliwii, na płaskowyżu La Paz, trwa katastrofa humanitarna na wielką skalę, a za to himalajscy Szerpowie żyją pod presją powiększających się jezior proglacjalnych, do których co rusz wpadają lawiny seraków wielkich jak góry lodowe, co grozi katastrofalnymi wezbraniami i powodziami glacjalnymi oraz doświadczają innych anomalnych zdarzeń pogodowych. W Karakorum i zachodnim sąsiedztwie jest na odwrót - wysoko w górach sypie i pada coraz więcej. Za to na niżej położonych terenach dorzecza Indusu narasta zagrożenie powodziowe, gdyż odpływy wody z lodowców również rosną, miejscami napierając na moreny lodowców. I właśnie to zagadnienie jest głównym celem badań projektu The Karakoram Anomaly.

K2 - zdj. Piotr Snopczyński, weteran zmagań o tę górę

Nie wiadomo, co się teraz (marzec 2017) dzieje pod K2, na drugim końcu pasma. Na szczęście - tam nikogo nie ma. Jednak, czego by nie mówić - lawiny, to jest najbardziej efektywny sposób zasilania lodowców. I tym samym - mechanizm napędowy anomalii Karakorum. Paradoksem jest to, że lodowce bezludnych Karakorum to bodaj przedostatnie miejsce na globie, które funkcjonuje w miarę normalnie w ocieplającym się świecie. Nie traci swojego lodu, a jedynie przesuwa jego "punkt ciężkości" wyżej n.p.m. I dlatego stało się w tym zwariowanym świecie "anomalią". Drugim takim miejscem na globie, które wydaje się stawiać opór globalnemu ociepleniu i nie traci lodowców, są rejony masywu Alpy Południowe na Nowej Zelandii. Pewne słabe sygnały klimatycznego "protestu" wysyła też Wschodnia Antarktyda.

Jeśli proces tych anomalii będzie nadal działał, jako reakcja Ziemi na skutki ocieplenia globalnego - na przykład ogrzewania się Oceanu Indyjskiego albo Zatoki Arabskiej, skąd latem wieją monsuny napierające na Karakorum i wtłaczające tam coraz więcej wilgoci, a do tego zimą będzie się nasilać obecnie trwająca cyrkulacja - to w końcu nasza "anomalia" się wzmocni i potrwa jeszcze przez nieprzewidywalnie długi czas. Niektóre źródła naukowe wspominają coś o roku 2100....

Bardzo prawdopodobny jest taki scenariusz, w którym obie główne anomalie – Karakorum i Alpy Południowe – będą trwać przez wiele lat, a może nawet rozciągać zasięg swojego wpływu. Może tak być, ponieważ już obecnie, w wyniku rosnącej koncentracji CO2 w atmosferze (już mamy średniorocznie 406 ppm), nastąpiło ocieplenie globalne na tyle duże, że rozpędza się globalny proces dodatniego ociepleniowego sprzężenia zwrotnego. Znacząco nasila się uwalnianie bio-metanu z tropikalnych bagien Kongo, mokradeł Indochin i podobnych miejsc, a także metanu z terenów topniejącej zmarzliny. W efekcie cały proces globalnego ocieplenia bardzo gwałtownie przyspiesza. Szczególnie wyraźnie dotyczy to Półkuli Północnej.

Wszystkie te czynniki globalnego ocieplenia, najpewniej złożą się na intensyfikację anomalii Karakorum, przynajmniej przez jakiś czas. Niestety, potężne lawiny na pograniczu Karakorum i Hindukuszu na początku lutego, doskonale wpisują się w schemat anomalii Karakorum. Trzeba przypuszczać, że efekt tej anomalii, jako odpowiedź Ziemi na globalne ocieplenie, rozejdzie się po okolicy z biegiem czasu, co może wynikać z przesuwania się zasięgu anomalii Karakorum na zachód. Z pewnością ocieplanie i tak będzie postępować. Efekt emisji CO2 do poziomu powyżej 406 ppm, to był tylko zapalnik. Możliwe, że dopiero teraz zacznie się wielki problem, gdy szybko będzie zanikać lód Arktyki, ponieważ ten efekt w decydujący sposób zmienia klimat na Półkuli Północnej.

Anomalia obejmuje całe Karakorum, ale nas teraz interesuje K2, czyli Baltoro i Godwin Austen, jednak dostępne w literaturze badania raczej dotyczą lodowców położonych bardziej na zachód od Baltoro.
Więcej materiałów tutaj

Michal Pyka
blog wielotematyczny

Literatura - odniesienia zaznaczone  w tekście - spis alfabetyczny:
http://advances.sciencemag.org/content/2/11/e1501923.full
http://journals.ametsoc.org/doi/full/10.1175/JCLI3860.1
http://nation.com.pk/national/19-Feb-2017/3-killed-9-injured-as-snow-ores-fall-down-in-chitral
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2012JD018697/pdf
http://pamirtimes.net/2017/03/06/the-karakoram-anomaly-no-change-in-the-karakoram-glacier-region-since-the-1970s/
http://www.alanarnette.com/blog/2016/08/08/k2-and-karakorum-2016-wrap-up/
http://www.alanarnette.com/blog/k2/k2-2016-coverage/
http://www.americanscientist.org/issues/pub/tracking-the-karakoram-glaciers
http://www.bioone.org/doi/abs/10.1659/0276-4741(2005)025%5B0332%3ATKAGEA%5D2.0.CO%3B2
http://www.independent.co.uk/news/science/climate-change-emergency-jet-stream-shift-warning-global-warning-extreme-weather-a7111661.html
http://www.livescience.com/48256-asia-karakoram-glaciers-stability.html
http://www.mdpi.com/2073-4441/8/5/186/htm
http://www.mdpi.com/2073-4441/9/1/17
http://www.pmd.gov.pk/rnd/rndweb/rnd_new/journal/vol12_issue24_files/6_Diagnostic_Study_of_Heavy_Downpour_in_2015_Flash_Floods_over_Chitral_Area,_Northern_Pakistan.pdf
http://www.sciencemag.org/news/2017/02/melting-glaciers-around-mount-everest-may-be-forming-killer-lakes
http://www.srh.noaa.gov/jetstream/global/jet.html
http://ziemianarozdrozu.pl/artykul/3296/drugie-co-do-wielkosci-jezioro-w-boliwii-calkowicie-wyschlo
http://ziemianarozdrozu.pl/artykul/3544/zanik-lodowcow-powoduje-katastrofalna-susze-w-boliwii
https://books.google.pl/books?id=b5drBtcuOeAC&;pg=PA241&lpg=PA241&dq=baltoro+concordia+weather+station+data&source=bl&ots=crl5MKKQ3F&sig=O5ZiX6POr9pb83_U3STXbTUsS4o&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwigvPG2_MTSAhUiOpoKHcWDD9IQ6AEIWDAH#v=onepage&q=baltoro%20concordia%20weather%20station%20data&f=false
https://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=87280
https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00704-012-0803-y
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-09300-0_7
https://michalpyka.blogspot.com/2016/12/metan-i-globalne-ocieplenie-drugi.html
https://phys.org/news/2016-10-nepal-risky-glacial-lake-everest.html
https://wattsupwiththat.com/2014/07/25/new-paper-finds-the-climate-to-be-highly-nonlinear/
https://www.dawn.com/news/342054
https://www.facebook.com/karakoramproject/?fref=ts
https://www.gfdl.noaa.gov/research_highlight/karakoram-snowfall-less-sensitive-to-warming-than-himalayas-due-to-a-unique-seasonal-cycle/
https://www.hindawi.com/journals/amete/2014/215162/#B19
https://www.meteoblue.com/en/weather/forecast/archive/k2_pakistan_1114951?fcstlength=1y&;year=2016&month=4
https://www.meteoblue.com/en/weather/forecast/archive/k2_pakistan_1114951?fcstlength=1y&;year=2017&month=4
https://www.princeton.edu/main/news/archive/S41/39/84Q12/index.xml?section=topstories
https://www.researchgate.net/profile/Christoph_Mayer4
https://www.scientificamerican.com/article/have-we-passed-the-point-of-no-return-on-climate-change/
https://www.thestar.com/news/world/2017/03/27/global-warmings-affect-on-jet-stream-could-mean-longer-periods-of-extreme-weather.html
https://www.thethirdpole.net/2014/10/20/winter-snow-stops-karakoram-glaciers-melting/
https://www.thethirdpole.net/2016/03/01/spy-imagery-sheds-light-on-karakoram-glacier-anomaly/