W skład Korony wchodzi 14 szczytów, które mierzą powyżej 8000 m n.p.m i leżą na terenie Himalajów i Karakorum. Szczyty tych gór stanowią marzenie wielu wspinaczy. Góry wysokie mają magiczną moc przyciągania. Każdy ze szczytów ma swoją nazwę, która stanowi pewną symbolikę dla góry. Chciałam przytoczyć Wam ciekawostki na temat wspomnianego nazewnictwa tych szczytów. Zaczynamy!
źr. Wikipedia, fot. Luca Galuzzi 2006
Język sanskrycki i balti – trochę słów wstępu
Warto w ramach wyjaśnień dla dalszej części artykułu wyjaśnić skąd pochodzą oba języki, gdyż poczytamy o nich za chwilę więcej. Sanskrycki uznawany jest za język uporządkowany, wywodzi się z starożytnych, średniowiecznych i wczesnowożytnych Indii. Należy do rodziny języków indoeuropejskich. Mimo, że praktycznie się go już nie stosuje to można się z nim spotkać jeszcze podczas obrzędów hinduistycznych. Istnieją też pewne grupy etniczne, które uznają go za swój ojczysty język. Balti zaś jest odmianą języka tybetańskiego, który stosowany jest głównie w Pakistanie, Kaszmirze czy Indiach. Różni się od tradycyjnego tybetańskiego, ale wiele brzmień zostało zachowanych właśnie z tradycyjnego języka tybetańskiego.
Nazwy szczytów przeważnie pochodzą od języka sanskryckiego czy balti. Niektóre szczyty otrzymały nazwę dzięki lokalnym wierzeniom, inne zaś zostały mianowane swą nazwą stosowaną po dzień dzisiejszy przez odkrywców.
14 historii nazw ośmiotysięczników
Mount Everest (8848 m n.pm, Nepal, Chiny - Himalaje)
Indyjska Służba Topograficzna nadała dawno temu nazwę górze Szczyt XV i to nazewnictwo zachowało się do 1865 roku. Walijski kartograf George Everest rozpoczął pracę nad mapą Indii w 1865 roku i dzięki tym działaniom na jego cześć górę nazwano Mount Everestem. Nazwa tybetańska szczytu to Czomolungma (Bogini Matka Śniegu lub Bogini Matka Ziemia). Po nepalsku zaś Czoło Nieba czyli Sagarmatha. Potocznie wiele osób nazywa Everest Górą Gór czy Dachem Świata. Jako, że jest to najwyższa góra na całym Świecie nie trudno wywnioskować skąd takie zastępcze nazwy.
K2 (8611 m n.p.m, Chiny, Pakistan – Karakorum)
Najwyższy szczyt Karakorum swoją nazwę zawdzięcza Brytyjczykowi T.G Montgomerie-owi, który dokonał pomiaru szczytu w 1856 roku. K – Karakorum, zaś 2 ma związek z położeniem góry, a nie z wysokością. Lokalizacja góry wskazywała na drugą przy pomiarze z zachodu na wschód. Pierwszą górą był Maszerbrum, drugą K2. Szczyty starano się nazwyać według ich lokalnych nazw. K2 zawsze była górą bardzo „indywidualną i odosobnioną” dlatego ze względu na jej pewne cechy- szczególnie związane z widocznością góry z poszczególnych wiosek zostano przy nazwie K2.
Kanczendzonga (8586 m n.p.m, Indie, Nepal – Himalaje)
Skomplikowaną nazwę tworzą cztery tybetańskie słowa: kang- śmieg, chien – wielki, dzoa – skarbnica, nga – pięć. Oznacza to Pięć Skarbów pod Wielkim Śniegiem – takim wolnym tłumaczeniu tybetańskim. W Polsce Komisja do Spraw Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP uznaje kilka pisowni szczytu.
Lhotse (8516 m n.p.m, Chiny, Nepal – Himalaje)
Nazwa po tybetańsku oznacza „Południowy Szczyt”, nadał ją w 1921 roku Charles Howard – Buy. Góra położona jest na południe od Everestu – dzieli ją od niego Południowa Przełęcz.
Makalu (8481 m n.p.m, Chiny, Nepal – Himalaje)
Kiedyś góra nosiła nazwę Khamba Lung. Kham to pewien rejon w Tybecie, stąd stara nazwa. Nie jest dokładnie wyjaśnione pochodzenie nazwy Makalu. Podejrzewa się, że wywodzi się ona z sankryckiego maha-kala przydomka Śiwy (jeden z największych dewów w hinduizmie). Góra według zachowanych wierzeń stanowi tron bóstwa. Inna hipoteza ukazuje nazwę Makalu jako przekręcenie słowa Kamalu, a dokładniej Kamalung – dolina Kamy (tybetański). Jest to rzeka, płynąca po pn. stronie masywu.
Czo Oju (8201 m n.p.m, Nepal, Chiny - Himalaje)
W przetłumaczeniu na tybetański Czo Oju oznacza Turkusową Boginię.Chomo – bogini i yu- turkus.
Wśród pewnych środowisk można usłyszeć, że nazwa pchodzi od Głowy Boga, czyli Ch-i-u.
Dhaulagiri (8167 m n.p.m, Nepal - Himalaje)
Inaczej Biała Góra. Nazwa szczytu wywodzi się również jak nazwy ozostałych szczytów z sankryckiego. Dhavala to biały zaś giń oznacza górę.
Manaslu (8156 m.n.p.m, Nepal – Himalaje)
Góra nazywana niegdyś była Kutang I, tang w tybetańskim oznacza płaskie miejsce i jest związane z kształtem góry, gdzie pod jej szczytem umiejscowiony jest płaskowyż. Nazwa Manaslu oznacza Górę Ducha. Ta także pochodzi od sankryckiego słowa manasa- duch, dusza.
Nanga Parbat (8126 m n.p.m, Pakistan, Himalaje)
Naga Góra, nazwa również wywodzi się z sankryckiego. Korzenie nazwy wywodzą się także z okolic Kaszmiru. W tłumaczeniu sankryckiego wyrażenia Nagna parvata oznacza dosłownie Nagą Górę. W ostatnich czasach w środowisku wspinaczy jest także potocznie nazywana zabójczą górą, ze względu na trudne panujące na niej warunki.
Annapurna I (8091 m n.p.m, Nepal – Himalaje)
Nazwa stanowi połączenie słów Anna i Purna czyli pożywienie i wypełniona. W dosłownym tłumaczeniu Wypełniona Pożywieniem. To nazewnictwo również wywodzi się z sankryckiego. W hinduizmie Annapurną nazywa się jedną z bogini, która czczona jest za moc pożywienia. Jest ona jednym z wcieleń Parwati czyli bogini, która reprezentuje łagodną stronę Śiwy, czyli jednego z najważniejszych dewów w hinduizmie. Są tacy co twierdzą, że nazwa pochodzi od połączenia przydomków bogini Durgi i Kali, dzięki czemu oznaczać będzie Żywicielkę.
Gaszerbrum I (8068 m n.p.m, Chiny, Pakistan – Karakorum)
Hidden Peak – Ukryty Szczyt – taką nazwę nadał w 1892 roku górze Martin Conway, który zdobywał górę od strony lodowca Baltoro. Góra okazała się być zasłaniania przez GV i GVI. Bardzo często spotkać to nazewnictwo można na Zachodzie. Lokalnie jednak używa się przyjętej nazwy Gaszerbrum I. Rgasha brum w języku balti znaczy Piękna Góra lub Świecąca Góra. Owe nazewnictwo pochodzi od G VI, jednego ze szczytów, który wchodzi w skład grupy Gaszerbrumów. W literaturze często szczyty Gaszerbrumów opisywane są skrótowo jako GI, GII etc... W 1888 roku w gazecie Alpine Journal powołano się na kapitana Goldwina Augustena, gdzie przeczytać można było o Wierzchołku Zachodzącego Słońca czyli Sunset Peak. Nastęnie Conway użył nazwy Ukrytego Szczytu.
Broad Peak (8047 m n.p.m, Chiny, Pakistan – Karakorum)
Conway w 1892 nazwał górę Szerokim Szczytem czyli Broad Peak. Conway kierował się lokalizacją góry i jej szerokim masywem, stąd nadał jej taką nazwę. Ardito Desio użył jako pierwszy nazewnictwa Falchan Kangri – w języku balti oznacza to Szeroki Szczyt.
źr. Wikipedia, Broad Peak, fot. Kogo
Gaszerbrum II (8035 m n.p.m, Chiny, Pakistan – Karakorum)
Wszystkie nazwy poszczególnych Gaszerbrumów pochodzą od Ragsha Brum – Piękna Góra lub Świecąca Ściana.
Sziszapangma (8013 m n.p.m, Chiny – Himalaje)
Sankrycka nazwa wykazuje tłumaczenie dla nazewnictwa Gosainthan – czyli Miejsce Świętych – które było stosowane przez długie lata. Tybetańska nazwa to Shi-sha-sbang- ma oznacza to Grań Nad Trawiastą Równiną.
Katarzyna Irzeńska
Obserwatorium podróży
www.obseratoriumpodrozy.com
