Ogólnie rzecz ujmując, raki to metalowe kolce mocowane do butów. Umożliwiają one turystom górskim i wspinaczom poruszanie się po lodzie i śniegu. Zazwyczaj spotyka się modele z 14 i 12 zębami (10 skierowanych do dołu, pozostałe do przodu), rzadziej z 10 zębami skierowanymi tylko w dół, bez zębów atakujących.

Raki paskowe, źródło- wikipedia. Andreube-ca

Wyróżnia się trzy typy raków:

-paskowe– mogą być mocowane do dowolnego typu butów, używane w turystyce. Mocowane do butów są za pomocą systemu pasków– kiedyś skórzanych, obecnie z tworzyw sztucznych. Produkowane są również modele, w których zamiast części pasków zastosowano plastikową konstrukcję obejmującą but– tak zwane "koszyki", trzymające but z przodu oraz z tyłu.

-automatyczne– z przodu mają metalowy pręt, a z tyłu specjalny zaczep, które wchodzą w specjalne rowki na podeszwie buta. Zbyt miękka podeszwa może spowodować, że raki spadną, dlatego zalecane jest używanie butów plastikowych– skorup,

-półautomatyczne– rozwiązanie hybrydowe– z przodu pasek obejmujący but, z tyłu zaczep automatyczny.

Najbardziej rozpowszechnione, jeszcze do niedawna, były raki wśród wspinaczy uprawiających wspinaczkę lodową.

Obok raków, wspinacze lodowi posługują się czekanami- dziabkami i śrubami lodowymi.

Owa wspinaczka lodowa posiada własną skalę oceny trudności dróg- inną niż wspinaczka skalna. Na ocenę wartości dokonania sportowego duże znaczenie ma też styl i czas przejścia oraz warunki pogodowe.

Na co zatem zwrócić uwagę poszukując odpowiednich raków dla siebie?

Musimy przede wszystkim zastanowić się, do jakich aktywności będą nam służyły.

Jeśli głównym przeznaczeniem naszych raków będzie trekking w zmrożonym śniegu i lodzie, wybierzmy raki z zębami ułożonymi poziomo. Takie ustawienie zębów, dzięki dużej powierzchni styku ze stokiem, dobrze sprawdzają się w miękkim podłożu takim jak śnieg czy niezbyt twardy lód.

Jeśli jednak planujemy używać raków głównie w czasie wspinaczki lodowej, mikstowej czy w dry-toolingu to warto jest wybrać raki z zębami (lub zębem– tzw. monopinty) w ustawieniu pionowym, które jednocześnie lepiej penetrują lód i charakteryzują się dużą twardością i wytrzymałością.

Ze względu na ich budowę raki dzielimy na raki sztywne i półsztywne:
-raki półsztywne (przegubowe), dzięki temu, że ich przednia i tylna część połączona jest za pomocą ruchomej płytki, są bardziej elastyczne, co daje większe poczucie komfortu niż w przypadku raków sztywnych. Raki półsztywne mają jeszcze jedną ważną cechę! Współpracują nie tylko ze sztywnymi, plastikowymi butami (tzw. skorupy), ale również z zimowymi butami trekkingowymi,
-raki sztywne to raki jednoczęściowe, które zamocować można tylko na butach o bardzo twardej podeszwie.

Istotną sprawą bardzo przy podejmowaniu decyzji o kupnie raków są zęby, rodzaj ich wykonania i materiał z którego je wytworzono.

Raki aluminiowe są oczywiście lżejsze (i zazwyczaj– tańsze), ale szybciej się zużywają.

Raki stalowe, natomiast chociaż cięższe, będą gwarancją dłuższego użytkowania. Jeśli planujemy trekking w warunkach śnieżnych, na drogach o niezbyt dużym nachyleniu– wybierzmy raki aluminiowe. Jeśli jednak czeka nas przeprawa przez lód, w stromym terenie, gdzie zęby raków mogą mieć kontakt z kamieniami zdecydowanie lepszą opcją będą raki stalowe.

Wobec masy dostępnych na rynku modeli raków, dobrze jest przed ich kupnem chwilę pomyśleć i odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:
-Jakie będzie przeznaczenie raków-  czy planuję się w nich wspinać, czy raczej pokonywać duże przestrzenie w mało nachylonym terenie?
-Do jakich butów zimowych raki będą używane- czy mają one specjalne wcięcie pod raki automatyczne?
-Czy stawiam na lekkość i minimalizację materiału, a może na solidność i niezawodność materiału?

Tak więc, zawsze musimy sobie zdawać sprawę, że są różne modele raków, a co za tym idzie, ich różne przeznaczenie.

Warto wiedzieć, że raków nie zmieniamy co roku. Przy bardzo intensywnym użytkowaniu, wystarczy wymiana co 3-4 lata, przy rzadszym z powodzeniem posłużą nam kilkanaście lat. Dlatego, optymalnie jest określić już na początku rodzaj tras, po jakich będziemy się poruszać w przyszłości. Uchroni nas to od dodatkowych wydatków, w postaci kolejnego kompletu raków.

Użytkując raki należy zadbać o ich odpowiednią konserwację!

Każdorazowo po powrocie z gór, musimy oczyścić je ze śniegu i pozostawić do wyschnięcia. Pod żadnym pozorem nie można chować ich do foliowych toreb, zaś w domu najlepiej przechowywać je w suchym i przewiewnym miejscu. Na wilgotnych rakach niemal natychmiast pojawią się ogniska rdzy. Jest to zjawisko w zasadzie nie do uniknięcia i prędzej czy później będziemy musieli się z tym pogodzić.

Bardzo istotne jest ostrzenie zębów. Wędrówki po górach, szczególnie po stromych i skalnych odcinkach sprawiają, że zęby naszych raków szybko się stępią. Należy je wówczas naostrzyć ręcznie pilnikiem do metalu. Nigdy nie stosujmy szlifierki elektrycznej, ponieważ szybkie obroty sprawią, że stal się przegrzeje i nastąpi jej rozhartowanie, co w konsekwencji doprowadzi do skrócenia czasu ich użytkowania.

W rakach turystycznych przednie zęby spiłowuje się od góry, zaś we wspinaczkowych z obu stron. Drugą parę zębów piłuje się od tyłu. Pozostałe w zasadzie nie wymagają zabiegu ostrzenia.
Jeśli posiadamy raki paskowe, powinniśmy regularnie sprawdzać stan pasków, a w razie ich uszkodzenia wymienić zniszczony element.

Pod linkiem http://sklep.portalgorski.pl/sprzet-wspinaczkowy/sprzet-zimowy/raki sklep na PG oferuje dość szeroki asortyment- w tym raki różnego typu.

Film, nie stricte o rakach, ale ogólnie o bezpieczeństwie w górach

{youtube}W4vaeT5YqsQ{/youtube}

Źródła:
-Internet.

Bartosz Michalak