W Tatrach już niebawem samice poszczególnych gatunków zwierząt urodzą młode, zacznie się sezon lęgowy ptaków, a całokształt górskiej przyrody „eksploduje” życiem, bujnością i świeżością. Każdy szanujący się tatrzański turysta powinien znać choć kilka podstawowych informacji o mieszkańcach tatrzańskich obszarów.
Wysokogórskie warunki pozwalają w wyższych partiach gór na egzystencje tylko niektórych gatunków. Za to w strefie reglowej spotkać można wiele gatunków występujących w na terenie całej Polski.
Swego rodzaju symbolem, znakiem szczególnym Tatr jest kozica tatrzańska (Rupicapra rupicapra tatrica) – stanowi podgatunek kozicy północnej i występuje w Tatrach oraz w Niżnych Tatrach na Słowacji. Swoim kształtem oraz wielkością jest podobna do kozy domowej, a charakterystyczne rogi (tzw. haki) są puste wewnątrz i mają je zarówno samice, jak i samce. Budowa kozic (zwłaszcza ich gruba sierść, układ krwionośny, stawy, kopyta) sprawiają, że zwierzęta te doskonale funkcjonują w górskim środowisku. Żyją w stadach zwanych kierdlami. Młode rodzą się na wiosnę. Na terenie TPN kozice można zaobserwować przez cały rok, zarówno w Tatrach Zachodnich, jak i Wysokich. Dwa razy do roku organizowane są tzw. dni liczenia kozic.
Zdjęcie z bazy zdjęć PG: fot. Wojciech Tonder
Nie można tu oczywiście pominąć niedźwiedzia (Ursus arctos). Są to największe i zarazem najgroźniejsze osobniki zamieszkujące Tatry. Spotkania z niedźwiedziami w Tatrach nie należą do rzadkości. Zdarzają się bowiem sytuacje, że niedźwiedzie schodzą, czasem bardzo głęboko w przestrzeń miejską. Po Tatrach powinniśmy zaś poruszać się tylko w dzień.
A co jeśli staniemy z takim niedźwiedziem oko w oko?
Na osobnika mozna natknąć się szczególnie w rejonach:
- Morskiego Oka,
- Doliny Roztoki,
- Polany Kondratowej,
- Doliny Strążyskiej,
- w Tatrach Zachodnich.
Oto kilka podstawowych zasad jakie należy zastosować w przypadku nagłego spotkania tego drapieżnika:
Niedźwiedź z reguły słysząc zbliżającego się człowieka, oddali się, a my nie będziemy nawet wiedzieć, że byliśmy blisko zwierzęcia.
Ważną rzeczą jest też odpowiednie zabezpieczenie prowiantu w plecaku. Zapach jedzenia, który dotrze do niedźwiedzia może go „przyciągnąć” w stronę ludzi. Dzieje się podobnie, gdy pozostawiamy na szlaku śmieci czy resztki jedzenia. Zwierzęta te mają fantastyczny węch i taki zapach może dla nich stanowić swego rodzaju „zaproszenie na ucztę”.
Niedźwiedzie żerują głównie po zmroku, dlatego warto wrócić do schroniska czy kwatery jeszcze za dnia. Podczas wędrówek nie należy zbaczać ze szlaku, ponieważ poza wytyczonymi ścieżkami łatwiej natknąć się na niedźwiedzia.
Jeśli już jednak do takiego spotkania dojdzie:
- oddalamy się cicho i spokojnie,
- szczególnie ostrożnie powinniśmy się wycofać jeśli natrafimy na młode niedźwiadki (z matką),
- należy delikatnie rozpiąć pas biodrowy plecaka, aby w razie czego móc go zrzucić,
- nie wykonywać gwałtownych ruchów, nie spoglądać zwierzęciu w oczy, ale bacznie je obserwować,
- jeśli niedźwiedź nas obserwuje i ma uszy położone do tyłu, oznacza to, że moze szykowac sie do ataku,
- w ostateczności, należy się położyć na ziemi, podkurczyć nogi, osłonić rękoma szyję i twarz - w większości przypadków niedźwiedź zostawi nas w spokoju.
Kolejnym „tatrzańskim” mieszkańcem jest świstak (Marmota marmota latirostris). Stanowi endemiczny podgatunek świstaka, który występuje tylko w Tatrach. Jest roślinożercą aktywnym latem i żyje w terytorialnych klanach rodzinnych. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej.
Jest to zwierzę stosunkowo słabo poznane i płochliwe. Spłoszony świstak dopiero po dłuższym czasie wychodzi z nory i ponownie zaczyna żerować. Sen zimowy trwa u tego gatunku od końca września lub początku października do drugiej połowy kwietnia lub początku maja. Bezpośrednio jednak po śnie zimowym (nim zaczną poszukiwać pożywienia), świstaki przystąpią do godów.
Zdjęcie z bazy zdjęć PG: Świstak na kamieniu w okolicy Żabich Stawów
Ciekawa sprawa wiąże się ochroną zwierząt w Tatrach. Otóż już w połowie XIX w., w efekcie kłusowniczego procederu. kozica tatrzańska należała do zwierząt ginących. Akcja podjęta przez członków Komisji Fizjograficznej Krakowskiego Towarzystwa Naukowego doprowadziła do uchwalenia (5 października 1868 r.) przez Sejm Krajowy we Lwowie ustawy względem zakazu łapania, wytępienia i sprzedawania zwierząt alpejskich właściwych Tatrom, świstaka i dzikich kóz. Była to pierwsza na świecie parlamentarna ustawa o ochronie gatunkowej zwierząt.
Obok wymienionych osobników, w Tatrach spotkać można również jelenia, lisa, wilka, a nawet rysia (Jednak liczebność rysia na terenie Parku trudno oszacować - najprawdopodobniej jest to niestety tylko liczba jednocyfrowa.).
Poza tym na terenie TPN spotkać można również sarnę, kunę leśną, gronostaja, jeża wschodniego, borsuka, wydrę, żbika, dzika, a także wiele owadów. Niektóre występujące tu gatunki to endemity. Są to gatunki rzadko spotykane, unikatowe dla danego miejsca albo regionu, występujące na ograniczonym obszarze, niestwierdzane poza nim naturalnie.
W naszym kraju największe skupisko gatunków endemicznych występuje na obszarach górskich, szczególnie właśnie w Tatrach.
{youtube}UplLEyDMo5E{/youtube}
{youtube}JvprtYz1SPY{/youtube}
Bartek Michalak
Źródła:
- tpn.pl
- www.portalgorski.pl
- Tatry Polskie - PRZEWODNIK, Józef Nyka, Latchorzew 2002
- Tatry Słowackie - PRZEWODNIK, Józef Nyka, Latchorzew 2002
- Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie, Janusz Kurczab, Marek Wołoszyński, Warszawa 1991
- Internet (ogólnie)
