Zapraszamy do naszego nowego cyklu artykułów noszącego tytuł "Leksykon Szczytów Tatrzańskich". Mamy nadzieję, że wspólnie z Wami uda się nam zbudować obszerną bazę wiedzy na temat Tatr! Jeżeli masz pomysł, lub chcesz pomóc przy tworzeniu naszego portalu - zapraszamy do współpracy! Tym czasem nowy cykl zaczynamy od najwyższego szczytu Tatr - Gerlacha.

Gerlach
2655 m n.p.m.

 

Jest najwyższym szczytem Tatr i całych Karpat. Znajduje się na terenie Słowacji. Na Masyw Gerlacha składa się kilka wierzchołków m.in.: Mały Gerlach (2601 m n.p.m.), Pośredni Gerlach (2642 m n.p.m.), Zadni Gerlach (2616 m n.p.m.), Niżnia Wysoka Gerlachowska (2547 m n.p.m.). Gerlach należy do Korony Europy.

TURYSTYKA

Na wejście na szczyt powinni decydować się tylko doświadczeni turyści. Trasa na wierzchołek jest trudna i mocno eksponowana. Wstęp na Gerlach mają tylko taternicy i turyści, którzy wynajmą przewodnika z uprawnieniami. Mogą być to zarówno słowaccy jak i polscy przewodnicy ( Polacy proponują zazwyczaj bardziej konkurencyjne ceny). Grupy prowadzone prze przewodników wchodzą w uprzężach i związane liną. Na wierzchołek prowadzą dwie trasy - jedna od strony Doliny Wielickiej (zielony szlak lub żółty prowadzący ze Starego Smokowca), druga od strony Doliny Batyżowieckiej (czerwony szlak). Idąc z obu dolin można się zatrzymać w schronisku „Śląski Dom”, który służy turystom jako punkt wypadowy podczas wypraw na Masyw Gerlacha. Wejście na szczyt zajmuje ok. 4 godzin. Na szczycie Gerlacha w 1997 roku został umieszczony charakterystyczny metalowy krzyż z niebieskim oczkiem. Stwarza niebezpieczeństwo ściągnięcia piorunów, dlatego podczas burz, trzeba wtedy szybko opuszczać szczyt.

leksykon-szczytow-tatrzanskich-gerlach-m-1

Krzyż na szczycie Gerlacha fot. Kajetan Gawarecki

WSPINANIE

Na wierzchołek Gerlachu prowadzi ponad 20 dróg wspinaczkowych (wg. przewodnika Witolda H. Paryskiego 26 dróg; wg. numeracji Paryskiego to drogi 1659- 1687). W całym masywie Gerlachu dróg jest przeszło 70 (Paryski prezentuje je od nr. 1659 do 1734). Poniżej prezentujemy niektóre drogi wspinaczkowe w masywie Gerlachu i przykładowe linki do topo. Więcej szczegółowych informacji na temat dróg wspinaczkowych w tym rejonie można znaleźć w przewodniku W. H. Paryskiego „Tatry Wysokie – przewodnik taternicki” w tomie XII.


► ściana wschodnia (7 dróg wspinaczkowych)
1. Lewy filar, V ; 2. Lewy filar wprost, V; 3. Środkowa depresja, V; 4. Stanisławski-Pawłowski-Gnojek, V; 5. Wyżnie Gierlachowskie Wrótka wprost V; 6. Żleb Darmstädtera, I-II 7. Lewy filar Zadniego Gierlachu, II. Topo.
[źródło: A/ZERO nr 9 (1/2005)].

► ściana zachodnia
1. Droga Galfy'ego V+/VI znajduje się na południowo-zachodniej ścianie Wielkiej Gerlachowskiej Strażnicy; 2. Droga Kurczaba VI-; 3. Komin Sawickiego IV;

► ściana południowo zachodnia
1. Lewy Filar V; 2. Lewy Filar Driza-Houser V; 3.Hrasko-Tatarka V, A1; 4. Kominem Sawickiego V; 5. Gierlach przez "Batyżowiecką Próbę" 0+; topo (na rysunku numery od 8 do 12).

► Grań Gerlachu (Droga Martina) II – przejście prowadzi główna grania Tatr od przełęczy Polski Grzebień przez Wielicki Szczyt, Litworowy Szczyt na Zadni Gerlach i granią boczną na szczyt Gerlachu. Trasa sprzyja podziwianiu widoków, ale jest dość trudna i eksponowana. Czas przejścia ok. 6 godzin.Topo.

► ściana wschodnia pośredniego Gerlachu
1.Żleb Karczmarza II; 2. Lewy Filar V; Żlebem wprost ze "Żlebu Karczmarza" II; Żebrem ze "Żlebu Karczmarza" V; Rynną V; Prawy Filar IV.Topo.

leksykon-szczytow-tatrzanskich-gerlach-m-2

Wysoka widziana z Gerlacha fot. Dariusz Marciniak/portalgorski.pl

HISTORIA

Przyjmuje się, że pierwsze wejście na szczyt Gerlacha miało miejsce w 1834 roku podczas polowania na kozice. Na Gerlach wspięli się wówczas przewodnicy tatrzańscy Johann Still, Martin Spitzkopf oraz Gelhof i dwóch nieznanych z nazwiska myśliwych. Badacze gór uważają, że ich droga na szczyt różniła się od tej, którą turyści wchodzą obecnie. Przypuszczalnie Still ze swoimi towarzyszami szli przez Gerlachowski Kocioł na przełęcz pod Małym Gerlachem kontynuując już zgodnie z obecna trasą obchodząc grań Pośredniego Gerlachu. Przez wiele lat jako pierwsze wejście na Gerlach podawano jednak to z 1855 roku. Wspięli się wówczas na szczyt Zygmunt Bośniacki i ks. Wojciech Grzegorzka. Pierwszy raz w zimie na szczyt wspięli się w 1905 roku Johann Franz, Martin Spitzkopf, Klemens Bachleda, Oskar Jordan i Janusz Chmielowski.
Najwyższy szczyt Tatr nie zawsze nosił nazwę Gerlach. W XIX w. był nazywany przez kartografów Kotłowym Szczytem. Potem zmieniano jego nazwy w zależności od sytuacji politycznej. Kiedy w XIX w. odkryto, że to najwyższy szczyt Karpat próbowano zmienić jego nazwę na szczyt Franciszka Józefa. W 1949 roku Gerlach zmienił nazwę na Szczyt Stalina. Do nazwy Gerlach wrócono po10 lat. Językoznawcy zwracają uwagę, że po polsku powinno się używać nazwy Gierlach.

leksykon-szczytow-tatrzanskich-gerlach-m-3

  Rysy i Pole Golfowe z Gerlacha fot. Dariusz Marciniak/portalgorski.pl 

CIEKAWOSTKI

Jednym z głośnych wejść na Gerlach było to z 1874 r., którego dokonał węgierski alpinista Mor Dechy wraz z kilkoma przewodnikami. Pokonał jako pierwszy drogę z Wielickiej Doliny, przez Wielicką Próbę, czyli kilkunastometrową ściankę wyprowadzającą do Wielickiego Żlebu i dalej na Przełączkę nad Kotłem. Wtedy było to wejście bardzo trudne zwłaszcza, że na trasie nie było klamer i łańcuchów. W latach 1880 i 1892 Drogę Dechy'ego wyposażono w stalowe łańcuchy i klamry. Kolejną ważną wyprawą było wejście Ludwiga Darmstadtera w 1899 r. Darmstadter przeszedł wielki żleb we wschodniej ścianie masywu Gerlacha wychodzący na Lawiniastą Przełęcz pod Małym Gerlachem. Przejście było o tyle trudne, że żleb ten przez okrągły rok jest wypełniony śniegiem, występuje tam tez znaczne zagrożenie lawinowe. Warte uwagi jest też wejście z 1909 roku – węgierskich braci Komarnicckich. Przeszli oni najdłuższą wówczas drogę w Tatrach - żleb przecinający płn.-zach. ścianę Zadniego Gierlacha. Do znanych taterników, którzy wyznaczali trasy wspinaczkowe w masywie Gerlachu należy m.in. Wiesław Stanisławski. Zimą przeszedł jako pierwszy m.in. północno-zachodnią ścianę Zadniego Gerlachu (styczeń 1930), w 1930 roku wyznaczył także nową droga z Doliny Wielickiej na szczyt Gerlachu. Wiele nowych dróg w masywie Gerlachu wyznaczył także Jerzy Sawicki, inny polski taternik aktywny w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Długą drogę granią na szczyt Gerlachu jako pierwszy przeszedł w całości niemiecki taternik Alfred Martin (1905 rok). Trasę pokonał samotnie, co w tym czasie było wyjątkowym wyczynem. Nowe drogi na szczyt wyznaczał także słowacki taternik Ivan Gálfy, który taternictwo uprawiał od 1949 roku. Od jego nazwiska pochodzi nazwa Drogi Galfy`ego na zachodniej ścianie Gerlachu.

{youtube}G-eBSULwbCw{/youtube}

Wejście z przewodnikiem na Gerlach

INFORMACJE PRZYRODNICZE

Gerlach cieszył się zawsze zainteresowaniem przyrodników i botaników. Mimo trudnych warunków w okolicach wierzchołka Gerlacha można spotkać kilkanaście rzadkich okazów roślin. Występuje tu np. szarotka alpejska, dzwonek alpejski, goryczka przeźroczysta, pierwiosnek maleńki. Masyw Gerlacha jest też miejscem, gdzie żerują kozice górskie.
Na południowych stokach Gerlacha w zasadzie nie ma śladów zlodowacenia. Dzięki temu możemy zobaczyć jak wyglądałyby Tatry gdyby nie ukształtowały ich lodowce.