Między Wołowcem, a Ciemniakiem znajduje się długi i ciekawy odcinek grani w Tatrach Zachodnich, należący do grani głównej całych Tatr.

Wyróżnić tam można następujące szczyty:
-Jarząbczy Wierch;
-Kończysty Wierch (nie mylić z Kończystą- 2540 m n.p.m., wybitny szczyt w bocznej grani Tatr Wysokich);
-Starorobociański Wierch (omówiony już wcześniej);
-Błyszcz;
-Smreczyński Wierch;
-Tomanowy Wierch.

Jarząbczy Wierch (2137 m n.p.m.) (słow. Hrubý vrch)

Opis:
Jest to wyniosły szczyt położony w potężnej grani Otargańców w słowackich Tatrach Zachodnich. Sąsiaduje z z Raczkową Czubą. Znajduje się tuż powyżej grani głównej, pomiędzy Kończystym Wierchem (2002 m n.p.m.), od którego oddzielony jest Jarząbczą Przełęczą (1954 n.p.m.m), a Łopatą (1958 m n.p.m.), oddzielony od niej Niską Przełęczą (1831 m n.p.m.). Po szczytach tych i przełęczach biegnie granica polsko-słowacka. Główny wierzchołek Jarząbczego Wierchu znajduje się na słowackiej stronie, granica państwowa biegnie bowiem granią główną, przez jego przedwierzchołek, na którym niesłusznie znajduje się polska tabliczka z wysokością 2137 m n.p.m.

tatry zach1 s
Jarząbczy Wierch (źródło: wikipedia.org)

Jarząbczy Wierch wznosi się ponad dolinami: Jarząbczą (po polskiej stronie), Jamnicką i Raczkową (po słowackiej stronie). U podnóży jego urwistych wschodnich zboczy w Dolinie Raczkowej znajdują się trzy Raczkowe Stawy. Zbocza zachodnie są nieco łagodniejsze, wybitnie kamieniste i występują na nich charakterystyczne rowy na 4 poziomach. Z obydwu tych zboczy zimą osuwają się potężne lawiny. Zbocza północne to urwiste ściany stromo opadające do Jarząbczej Równi.

Turystyka:
Poniżej szczytu, w głównej grani na zachód od wierzchołka, łączą się na chwilę dwa szlaki i rozdzielają znów na północ od szczytu:
-czerwony szlak graniczny, który prowadzi główną granią z Wołowca przez Łopatę na przedwierzchołek Jarząbczego Wierchu, a dalej przez Kończysty Wierch na Starorobociański Wierch i dalej do Pyszniańskiej Przełęczy. Szlak ten nie przechodzi jednak przez właściwy wierzchołek góry;
-drugi szlak, biegnie po słowackiej stronie z rozdroża w Dolinie Jamnickiej na niższy wierzchołek góry, a stąd dalej na południe– przez właściwy wierzchołek góry, Raczkową Czubę i całą grań Otargańców do rozdroża Niżnia Łąka.

Historia:
Pierwszym zdobywcą szczytu był najprawdopodobniej szwedzki przyrodnik Göran Wahlenberg, który w 1813 r. pomierzył jego wysokość. Pierwsze wejście zimowe przypisuje się narciarzom z Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy w 1910 r.

Ciekawostki:
Jarząbczy jest zbudowany z granodiorytów rohackich. Właściwy wierzchołek mierzy 2137 m n.p.m. Ze szczytu rozległe widoki, szczególnie dobrze widać stąd pobliskie Rohacze, Starorobociański Wierch, Bystrą z Zadnią Kopą i masyw Barańca.
Ciekawa flora roślin niższych. Ostatnimi czasy, dosyć licznie występują tu kozice. Z rzadkich w Polsce roślin występuje na Jarząbczym Wierchu rutewnik jaskrowaty i jarząb nieszpułkowy.
Jego nazwa pochodzi od góralskiego rodu Jarząbków. Na mapie Baltazara Hacqueta z 1796 r. oznaczony był jako Iarszembina.

Kończysty Wierch (2002 m n.p.m.)(słow. Končistá)

Opis:
Szczyt w Tatrach Zachodnich. Leży w grani głównej Tatr, pomiędzy Starorobociańskim Wierchem, oddzielony od niego Starorobociańską Przełęczą (1975 m n.p.m.), i Jarząbczym Wierchem, od którego oddziela go Jarząbcza Przełęcz (1954 m n.p.m.). Przez szczyty te i przełęcze biegnie granica polsko-słowacka. Jest też zwornikiem dla grani Trzydniowiańskiego Wierchu.

tatry zach3 s
Widok z Ornaku (źródło: wikipedia.org)

Turystyka:
Na szczycie krzyżuje się kilka szlaków turystycznych:
-szlak turystyczny czerwony - biegnie główną granią od Wołowca przez Łopatę i Jarząbczy Wierch na Kończysty Wierch, stąd dalej na Starorobociański Wierch i przełęcz Liliowy Karb;
-szlak turystyczny zielony - biegnie poniżej wierzchołka Czubika (1846 m n.p.m.) na Trzydniowiański Wierch.;
-jest jeszcze szlak żółty - odchodzi kilkadziesiąt metrów na wschód od wierzchołka na stronę słowacką z przełęczy i biegnie Doliną Zadnią Raczkową przez Polanę pod Klinem, a dalej Doliną Raczkową do Niżniej Łąki w Dolinie Wąskiej.

Ciekawostki:
Zbudowany jest ze skał krystalicznych, głównie granodiorytów rohackich. Kopulasty wierzchołek porośnięty jest niską murawą z sitem skuciną. Od północnego wschodu jego stoki (Nieskorniaki), sąsiadujące ze stokami Czubika, podcięte są niewielkim kotłem lodowcowym zwanym Dudową Kotliną, leżącym w górnej części Doliny Starorobociańskiej. Znajduje się w nim kilka niewielkich Dudowych Stawków. Grań pomiędzy Kończystym Wierchem a Starorobociańskim Wierchem jest w charakterystyczny sposób rozdwojona, znajduje się w niej podłużny rów grzbietowy.
Jesienią 1909 r., na stoki Kończystej spadł pusty, szwajcarski balon.
Nazwa szczytu występuje już na mapach z 1796 r. jako Koncisti. Dawniej nazywany był Kończystą nad Jarząbczą. Sama nazwa konisti= spiczasty, jest popularna i często używana w Tatrach.

Błyszcz (2159 m n.p.m.) (słow. Blyšť)

Opis:
Leży w głównym grzbiecie Tatr, którym biegnie tu granica polsko-słowacka; pomiędzy dwoma wybitnymi szczytami: Kamienistą i Starorobociańskim Wierchem. Od położonej na wschód Kamienistej oddzielony jest Pyszniańską Przełęczą. Ze Starorobociańskim Wierchem łączy go niska, poszarpana grań, w której wyróżnia się jeszcze jeden niewybitny szczyt– Siwy Zwornik i grań Liliowych Turni. Od północnej, polskiej strony jego stroma, 400-metrowa ściana opada do Doliny Pyszniańskiej, tworząc w niższych partiach skalne żebra, tzw. Grzędy.

Błyszcz i Bystra (źródło: wikipedia.org)
Błyszcz i Bystra (źródło: wikipedia.org)

">Turystyka:
Błyszcz i Bystra były pod koniec XIX i w pierwszej połowie XX w. popularnym obiektem turystycznych wypraw. Pierwsi turyści korzystali z gospody na polanie Stare Kościeliska, później z nieistniejącego już schroniska na Hali Pysznej. Po utworzeniu w 1947 r. rezerwatu przyrody Tomanowa-Smreczyny Błyszcz przez długi czas był nieosiągalny dla turystów polskich. Obecnie jest dostępny z Banistej Przełęczy.

Ciekawostki:
Rejon Błyszcza porasta ciekawa flora. Występują tutaj m.in. mietlica alpejska, ukwap karpacki i saussurea wielkogłowa, występujące w Polsce tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach.
Słabo odgraniczone jest zakończenie północnej grani Bystrej, najwyższego szczytu w Tatrach Zachodnich. Z formalnego punktu widzenia sam Błyszcz nie jest szczytem, gdyż ma on zerową minimalną deniwelację względną, czyli nie istnieje żadne obniżenie grani pomiędzy nim a Bystrą. Jest on jednak punktem zwornikowym w krótkiej północnej grani Bystrej (2250 m n.p.m.- najwyższy szczyt Tatr Zachodnich. Leży po stronie słowackiej.).
Obydwa (Błyszcz i Bystra) widoczne są z wielu miejsc w Dolinie Kościeliskiej, doskonale widać je ze schroniska PTTK na Hali Ornak i znad Smreczyńskiego Stawu. Skaliste zbocze Błyszcza często błyszczy się w promieniach światła, stąd jego nazwa. Nazwę tę upowszechnił Walery Eljasz-Radzikowski- jest twórcą jednego z pierwszych przewodników po Tatrach (1870). Szczyt wcześniej nazywany był Pyszną z racji swojego położenia nad halą o tej nazwie.

Smreczyński Wierch
(słow. Smrečiny, Smrečinský vrch)
Opis:
Jest szczytem górskim o dwu wierzchołkach (2068 m n.p.m. i 2066 m n.p.m.). Znajduje się w grani głównej Tatr Zachodnich, na granicy polsko-słowackiej.
Od położonej na wschód Tomanowej Kopy oddzielony jest Smreczyńską Przełęczą, od położonej na zachód Kamienistej– Hlińską Przełęczą. Po polskiej stronie z jego wierzchołków i grani pomiędzy wierzchołkami a Smreczyńską Przełęczą opadają na północny zachód dwa grzbiety o długości ok. 1,5 km. Z niższego, zachodniego wierzchołka opada Skrajny Smreczyński Grzbiet oddzielający Dolinkę (odgałęzienie Doliny Pyszniańskiej) od Skrajnej Suchej Doliny Smreczyńskiej (odgałęzienie Doliny Tomanowej), z grani po wschodniej stronie Smreczyńskiego Wierchu Pośredni Smreczyński Grzbiet. Z grani tej, ale w przeciwnym, południowo-wschodnim kierunku (na słowacką stronę) opada jeszcze jeden krótki grzbiet oddzielający dwa górne odgałęzienia doliny Hliny:
-Zawrat Kokawski;
-Szeroki Żleb.

Turystyka:
Na szczyt nie prowadzą żadne znakowane szlaki turystyczne.

Historia:
Pierwsze odnotowane wejścia turystyczne na szczyt miały miejsce już w XIX w., pierwsze wejście zimowe– narciarze ZON w 1910 r.

Ciekawostki:
Nazwa szczytu pochodzi od dawnej Hali Smreczyny u jego północnych podnóży w Dolinie Tomanowej. Nazwę obszaru Smreczyny zawiera dokument już z 1615 r.
Jest on zbudowany ze skał metamorficznych (granit i gnejsy). Szczyt ma kształt szerokiej piramidy, częśxiowo jest skalisty. Występują tu wielkie rowy grzbietowe.
Znajduje się tu najwyższe w Tatrach stanowisko karłowatego modrzewia (na wysokości 1900 m). Występuje tutaj także bardzo bogata flora roślinności alpejskiej.

">Tomanowy Wierch Polski (1977 m n.p.m.) (słow. Poľská Tomanová)

">Opis:
Szczyt znajduje się w załamaniu głównej grani, pomiędzy Ciemniakiem w Czerwonych Wierchach, a Smreczyńskim Wierchem. W grani pomiędzy Tomanowym Wierchem a Smreczyńską Przełęczą znajduje się niewybitny wierzchołek Tomanowej Kopy będący zwornikiem dla Zadniego Smreczyńskiego Grzbietu. Pomiędzy tym grzbietem a główną granią od Suchego Wierchu Tomanowego do Tomanowej Kopy znajduje się Dolina Sucha Tomanowa. W południowo-wschodnim kierunku odchodzi od Tomanowego Wierchu krótka grańka rozgałęziająca się na dwa ramiona.

Historia:
Pierwsze odnotowane wejście na szczyt przypisywane jest Ludwikowi Zejsznerowi (1838). Pierwsze wejście zimowe natomiast datuje się na rok 1910, kiedy to na szczycie stanęli narciarze ZON.

Ciekawostki:
Szczyt składa się z alaskitów i skał metamorficznych, a jego zbocza są wybitnie kamieniste.
Nazwa szczytu znana jest od dawna. W 1615 r. w nadaniach królewskich istnieje nazwa Tomanowa Góra. Szczyt dawniej nazywany był też Tomanową Polską.
Szczyt i cały jego obszar stanowią ścisły rezerwat przyrody i są niedostępne turystycznie.

***
Wszystkie omówione szczyty leża w pasie przygranicznym ze Słowacją i należą do grani głównej całych Tatr.
Omawiając również ten fragment Tatr, warto zatrzymać się na chwilę i napomknąć parę o Stawie Smreczyńskim.

Smreczyński Staw
Jest polodowcowym jeziorkiem morenowym. Jest położone w polskich Tatrach Zachodnich, a dokładniej to znajduje się on u wylotu Doliny Pyszniańskiej i Hali Smreczyny, powyżej Doliny Kościeliskiej, na wysokości 1226 m n.p.m.
Jezioro powstało w zagłębieniu między morenami dwóch lodowców
Staw otaczają lasy, a ponad nim widoczne są szczyty Tatr Zachodnich (m.in.: Smreczyński Wierch).
Od innych tatrzańskich jezior różni się wysokim rozwojem życia organicznego i występowaniem płazów. Często też na stawie zatrzymują się na odpoczynek ptaki przelotne.
Górale uważali dawniej, że jezioro to nie ma dna. Według legendy, gdy pewien gazda zaczął kopać rów odwadniający, by spuścić z niego wodę i zamienić go na łąkę, głos z wody ostrzegł go, że zatopi wszystkie miejscowości, aż do morza.

Filmy:
Panorama z Tomanowego Wierchu

">{youtube}Dv7rqH6TRc8{/youtube}

">Film ze Smreczyńskiego Stawu:

">{youtube}tnmONFMAMLs{/youtube}

">Bartosz Michalak

">ŹRÓDŁA:
-"Wielka Encyklopedia Tatrzańska", Z. i W Paryscy, Poznań 2004;
-“Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie”, J. Kurczab, M. Wołoszyński, Warszawa 1991;
-"Tatry Polskie- przewodnik", J. Nyka, Latchoczew 2002;
-"Tatry Słowackie- przewodnik", J.Nyka, Latchoczew 2002;
-wikipedia.org