To potężne, silne i dostojne zwierzę, króluje wśród tatrzańskiej fauny. Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) jest największym drapieżnikiem tatrzańskim.

Masa ciała dorosłych osobników wynosi u samic od 95 do 205 kg, natomiast u samców od 135 do 390 kg. Okres godowy przypada na drugą połowę maja i czerwiec. Na świat przychodzą w gawrze między grudniem i lutym. Większość gawr znajduje się w strefie regla górnego. Niedźwiedzie zimują chętnie w jaskiniach, a także w miejscach osłoniętych od góry gęstymi gałęziami świerkowymi lub pędami kosodrzewiny. Żyją 25 – 30 lat.

Cechą przystosowawczą do tego niezwykłego dla zwierząt terminu narodzin są niewielkie rozmiary noworodka. Matka, która w tym czasie nie żeruje, korzystając jedynie z zapasów zgromadzonych w tkance tłuszczowej, nie ma w większych problemów z wykarmieniem młodych.

{youtube}pwla5PVHjs8{/youtube}

Większość niedźwiedziej diety stanowią zielone części roślin. Ale jak na drapieżniki przystało, dość regularnie zwierzęta te odżywiają się pokarmem mięsnym. W tym celu przeszukują lawiniska w poszukiwaniu padliny, a niekiedy polują.

Mimo swego potężnego wyglądu i masywności, przemieszcza się lekko i cicho. Potrafi biec z prędkością nawet 60 km/h. Świetnie pływa. Swobodnie wchodzi na drzewa.
Aby zaoszczędzić energię na pościg lub po prostu łatwiej podejść ofiarę, polują często podczas nocnych burz i ulewnych deszczy, które tłumią odgłosy skradającego się drapieżnika.

Znanych jest również wiele przypadków ataków niedźwiedzi na zwierzęta gospodarskie. Dość osobliwym przysmakiem niedźwiedzi są jaja, larwy i poczwarki owadów (mrówek, os i trzmieli), które wygrzebują spod kamieni lub z próchniejących pni.

{youtube}jWJ4HhS8IVw{/youtube}

Do ataków na ludzi dochodzi niezmiernie rzadko, przy czym są one najczęściej pozorowane. Podczas ostatnich stu lat zanotowano dziesięć przypadków poranienia ludzi przez niedźwiedzie w Tatrach Polskich i na Podtatrzu. W 1927 roku miały miejsce jedyne dwa śmiertelne wypadki.  W 2007 roku zdarzyła się sytuacja odwrotna, gdyż to właśnie turyści zabili półtorarocznego niedźwiedzia, co było pierwszym takim przypadkiem w historii Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Generalnie to niedźwiedzie występują na całym obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego, zaś najczęściej można je spotkać w Dolinie Gąsienicowej i okolicy Wołoszyna.
Te wielkie zwierzęta gwałtownie szukają pokarmu (szczególnie jesienią). Coraz śmielej schodzą zarówno na szlaki turystyczne, jak i w pobliże domów- wszędzie tam, gdzie mają szansę znaleźć łatwy pokarm.

Co robić, gdy spotkamy na szlaku niedźwiedzia?

Warto wiedzieć, że niedźwiedzia dość skutecznie odstrasza hałas, dlatego podczas wypraw najlepiej po prostu rozmawiać stosunkowo głośno z kompanami. Radzi się również głęboko schować i zabezpieczyć folią lub zamknąć w szczelnym pojemniku jedzenie. Jeżeli jednak zwierzę stanie nam na drodze i nie będzie chciało odejść (najczęściej ucieka z powodu lęku przed człowiekiem), zaleca się:
-nie panikować,
-pod żadnym pozorem nie karmić, gdyż na ogół chce więcej pożywienia niż mamy ze sobą,
-nie zbliżać się do drapieżnika,
-wolno, cicho odejść, ponieważ w większości przypadków niedźwiedzie nie są agresywne.

W sytuacji wyjątkowej, gdy spokojne wycofanie się jest niemożliwe, należy:
-unikać kontaktu wzrokowego ze zwierzęciem,
-nie robić żadnych gwałtownych ruchów,
-nie uciekać, gdyż niedźwiedź potraktuje nas wtedy jako zdobycz i z łatwością dogoni i złapie,
-gdy zaatakuje, rzucić plecak w nadziei, że nim się zajmie, a my w tym czasie będziemy mogli się spokojnie ulotnić,
-jeśli zwierzę ma uszy położone po sobie, nie wolno się ruszać. Gdy nie odchodzi, należy ostrożnie położyć się na ziemi, podkulić nogi pod siebie i zakryć głowę rękami. W większości przypadków niedźwiedź wtedy zrezygnuje, a w najgorszym razie- podrapie.

Należy jednak podkreślić, że niedźwiedzie bardzo rzadko atakują ludzi. W większości wypadków to właśnie turyści są sami sobie winni- śmiecą, rzucają jedzenie owym potężnym drapieżnikom.

Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że niedźwiedzi przebywających na stałe w polskich Tatrach wcale nie jest tak dużo. Niemniej jednak w okresie letnim ich liczba podwaja się, bo okres letni niedźwiedzie wolą spędzać po naszej stronie gór.

W trakcie badań przyrodnicy i naukowcy zaobserwowali właśnie prawidłowość dotyczącą sezonowych migracji niedźwiedzi: zimę najczęściej spędzają po słowackiej stronie, a od maja do sierpnia większość niedźwiedzi przebywa po stronie polskiej. Od jesieni obserwowano powrót niedźwiedzi na słowacką stronę Tatr.

Zaskakującym jest też fakt, że tylko niektóre niedźwiedzie, najczęściej są to samce, "specjalizują się" w niszczeniu barci. Często wiele szkód w gospodarstwach wyrządza jeden i ten sam osobnik.

Naukowcy stwierdzili, że badana populacja niedźwiedzi tatrzańskich charakteryzuje się dużą różnorodnością genetyczną (co jest bardzo pozytywne i korzystne).

{youtube}uAI5HMeH3AA{/youtube}

Tatrzański Park Narodowy radzi, by na górskich szlakach stosować się do następujących zaleceń:
-unikać przebywania w rejonach występowania niedźwiedzi w porze nocnej, a także wieczorem i wczesnym rankiem,
-w przypadku spotkania niedźwiedzia zachować bezpieczną odległość i oddalić się w sposób spokojny i i cichy,
-nie należy podawać niedźwiedziom żadnego pożywienia,
-nie pozostawiać odpadków żywności i opakowań. Niedźwiedzie są szczególnie groźne podczas żerowania,
-nie należy się do nich zbliżać chcąc je na przykład fotografować, filmować.

Główną ostoją niedźwiedzi w Polsce pozostają nadal Bieszczady- co dwa lata w gawrze samica niedźwiedzia rodzi od 1 do 3 młodych, które przez półtora roku pozostają pod opieką matki.

Bartosz Michalak

ŹRÓDŁA:
- Internet.