Obok przeróżnych czynników, na rozmieszczenie wiatrów wpływają też takie czynniki jak np. obecność gór i niejednolite ukształtowanie terenu. Taką sytuację mamy m.in. w Górach Skalistych, gdzie wieje popularny chinook- ciepły i suchy wiatr pojawiający się zimą. Podobny do niego jest wiejący w Alpach, fen. W polskich Tatrach zaś taki wiatr nazywany bywa halnym.

Halny pojawia się w Tatrach głównie jesienią i zimą. Można natknąć się wtedy na dziwne zjawisko na niebie (chmury, które swoim kształtem przypominają latające spodki po niebie). Zjawisko to w sposób jednoznaczny przypomina, że zbliża się halny. Owe stacjonarne chmury soczewkowe to Altocumulus lenticularis.
Wiatr taki pojawia się przeważnie po okresie ładnej, słonecznej pogody. Jest bardzo ciepły i ma charakter południowy.

 Wiatr halny

Wynika z:
-istnienia innych przepływów powietrza zapewniających odpowiedni- prostopadły przepływ powietrza wzdłuż łańcucha górskiego,
-istnienie naturalnej przeszkody terenowej, jaką są właśnie Tatry (napływające powietrze w starciu z taką przeszkodą nie zatrzymuje się, a zaczyna się wznosić, rozpoczyna się wtedy proces zwany kondensacją).
W tym samym czasie, na skutek tych wszystkich procesów, po drugiej stronie stoku masy powietrza opadają (są one już pozbawione wilgoci, a więc już suche i ciepłe).
Krótko mówiąc i finalnie, po przekroczeniu grani, ciepłe i suche powietrze gwałtownie opada w doliny.
Do Zakopanego dociera wtedy zawsze wiatr bardzo suchy i ciepły.

Dodatkowo wiatr halny jest zwykle porywisty, gwałtowny i osiąga dużą prędkość. Jest to generalnie związane z charakterystyczną, niejednolitą budową łańcucha górskiego, jakim są Tatry.
Wiatr halny kończy się wraz z nadchodzeniem frontu niżowego i przejściem frontu chłodnego. Następuje wtedy pogorszenie pogody i nadchodzą "szare dni".

Ciekawe jest to, że lasy i drzewa tamtejsze dostosowały się niejako do panujących warunków pogodowych w Tatrach (w tym też do wiatru). Siły wiatru wymuszają w pewien sposób istnienie tylko tych gatunków drzew, które przetrwają i stawią opór halnemu. Z drugiej jednak strony specyficzny klimat tatrzański (wiatr również) działa w pewnych aspektach bardzo korzystnie na okoliczną przyrodę (drzewa też).

 Wiatr halny

Skutki halnego (chociaż ogólnie jest to bardzo ciekawe zjawisko meteorologiczne) mogą być bardzo drastyczne i ogromne.  Dotyczy to właśnie i głównie drzewostanu, którego naprawa potem jest bardzo kosztowna, uciążliwa i wieloletnia.
Niebezpieczeństwo tkwi nie tyle w samej prędkości wiatru osiągającej kilkadziesiąt czy nawet ponad 100 km/h, lecz w jego nieregularnych uderzeniach, porywach.

Górale, podczas halnego, są jacyś tacy nerwowi i nieswoi. Mówią też, że przez halny ludzie się wieszają. Ponoć przyspiesza też porody.
Z wiarygodnych badań wynika jednak, że halny sam w sobie nie jest przyczyną ani depresji, ani samobójstw (których statystycznie na Podhalu jest więcej niż według uśrednionej, ogólnej liczby samobójstw w całym kraju). Nie ma to jednak żadnego przełożenia na realia i jakiekolwiek wiarygodne wnioski.

Policjanci w Zakopanem przyznają zaś, że przed halnym, mają więcej "roboty", interwencji, nerwowych petentów. I że po ustaniu wiatru, nagle wszystko cichnie.
Najbardziej katastrofalny w skutkach halny zdarzył się 6 maja 1986 r. (poniszczył ogromne połacie lasu, dokonał zniszczeń na Kasprowym Wierchu, Hali Gąsienicowej, w samym Zakopanem).

Podsumowując, wiatr halny wpływa na:
-zapylanie rośli i ich rozsiew,
-kształtowanie się lasu i budowy drzew,
-kształtuje procesy asymilacyjne- proces przemiany substancji i materiałów pobranych z otoczenia na substancje dla potrzeb własnego organizmu,
-wpływa na klimat (osuszanie, wymrażanie, opady).


{youtube}iRPosUvuwAs{/youtube}

Źródła:
-"ABC PRZYRODY", Reader's Digest Sp. z o.o., Warszawa 1997,
-"Kruca fuks ALFABET GORALSKI", B. Kiraś i P. Smoleński, Warszawa 2013,
-"Wiatr halny", ulotka TPN,
-Internet.

Bartosz Michalak