Rafał Malczewski (1892-1965) – malarz, rysownik, pisarz, felietonista, taternik, narciarz, popularyzator Tatr i sportu. Był synem Jacka Malczewskiego. Od 1915 do 1939 r. mieszkał w Zakopanem sprawując funkcję ratownika TOPR zarazem. Prywatnie – mąż i ojciec dwójki dzieci. Przyjaźnił się m.in. z Witkacym, Szymanowskim, Kornelem Makuszyńskim i Iwaszkiewiczem. Poznał też góry Hiszpanii, Alpy i Góry Skaliste w USA, góry w Kanadzie.

W Tatrach przeszedł m.in.:
- grań Kościelca, Świnicy, Fajek,
- Łomnicę,
- Durny Szczyt,
- południową ścianę Ostrego Szczytu,
- północną ścianę Mnicha i Zadniego Mnicha,
- południową ścianę Żabiego Konia.

Karykatura Malczewskiego, Wikipedia, obraz udostępniony przez Kazimierza Sichulskiego

W 1937 r. został on odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za zasługi dla polskiej sztuki w ogóle.

Malował krajobrazy, a zwłaszcza senne stacyjki kolejowe, małe miasteczka, tatrzańskie hale, błotniste drogi, pejzaże fabryczne ze Śląska oraz portrety. Upraszczał kształty, z premedytacją wręcz prymitywizował, co zbliżało jego styl do charakteru twórczości dziecięcej czy nieprofesjonalnej. Kolorystyka jego obrazów sprowadza się do kilku podstawowych barw o podobnym natężeniu, a faktura jest zazwyczaj gładka i lśniąca. Często pojawiające się motywy górskie ukazują w sposób jednoznaczny ogromną pasję artysty i miłość do wszystkiego co górskie.

Jeśli chodzi o uprawiane przez niego taternictwo, głównie kojarzony jest on z wydarzeniami na Zamarłej Turni z 1917 r. Wówczas to, po morderczej i bardzo trudnej jak na owe czasy wspinaczce, Stanisław Bronikowski – partner Malczewskiego, na skutek zerwanej liny, zaliczył lot i upadek ponosząc śmierć na miejscu. Rafał Malczewski natomiast został uziemiony stojąc przy haku. Pomoc nadeszła dopiero po 18 godzinach! Pisał potem tak:

„Przylgnąłeś do kruchego muru, z którego wybierasz zgrabiałymi palcami głaz po głazie. Nie dowierzaj chwytom! Nie ufaj niczemu! Czujesz chyba, jak wspaniale bezlitosny jest ten kamienny świat? Każdej chwili odrzuci Ciebie w przepaść. Nawet nie szuka sposobności. Liczy na twoją oczywistą słabość, na twoje zawodne nerwy. Ma czas – dużo czasu. Nie zauważy stygnących zwłok, sam zastygły w skalnej pysze, niespożyty – jak sama wieczność.

Po tym zdarzeniu, Malczewski zaprzestał już dalszych wspinaczek, ograniczając się jedynie do niedalekich, bezpiecznych wycieczkach po Tatrach ze swoim szkicownikiem.

Zdjęcie z bazy zdjęć PG: Zamarła Turnia

Nie można pominąć też faktu, że Rafał Malczewski był autorem felietonów, ukazujących specyficzną atmosferę Zakopanego w okresie międzywojennym:
- Od cepra do wariata,
- Narkotyk gór. Nowele tatrzańskie,
- Pępek świata. Wspomnienia z Zakopanego.

Rafał Malczewski – Krajobraz tatrzański

{youtube}h9BoAze5RzU&sns=fb{/youtube}

Bartek Michalak

Źródła:
- Taternik
- www.portalgorski.pl
- Internet (ogólnie)