Beskid Sądecki obfituje w wiele znacznie wyższych i bardziej atrakcyjnych szczytów niż Bereśnik czy Bryjarka. Bliskość Szczawnicy oraz przytulne schronisko sprawiają jednak, że te niewysokie góry cieszą się wśród turystów sporą popularnością.

Bereśnik (843 m n.p.m.)i Bryjarka (679 m n.p.m.)

Bacówka pod Bereśnikiem

Bacówka pod Bereśnikiem

Bereśnik i Bryjarka położone są w południowej części Pasma Radziejowej, w jego bocznym grzbiecie mającym swój początek na szczycie Dzwonkówki i opadającym ku dolinie Grajcarka w Szczawnicy. W jego skład wchodzą kolejno szczyty: Dzwonkówka (983 m n.p.m.), Przysłop (980 m n.p.m.), Kotelnica (847 m n.p.m.), Cieluszki (811 m n.p.m.), Bereśnik (843 m n. p.m.), Gucki (763 m n.p.m.) i Bryjarka (679 m n.p.m.).

Widok z Bryjarki na Szczawnicę i Pieniny

Widok z Bryjarki na Szczawnicę i Pieniny

Turystyka

Przez Bereśnik, Cieluszki, Kotelnicę i Dzwonkówkę biegnie żółty szlak turystyczny łączący Szczawnicę z Łąckiem. Czas potrzebny na wejście nim ze Szczawnicy do schroniska pod Bereśnikiem wynosi ok. 1 godz. (↓40 min), droga na Dzwonkówkę zajmuje natomiast ok. 2.45 godz. (↓2 godz.). Wchodząc na Dzwonkówkę od strony Łącka poświęcić trzeba z kolei ok. 4.25 godz. (↓3 godz.), natomiast dojście pod Bereśnik to ok. 5.25 godz. (↓4.30 godz.) marszu. Przez Dzwonkówkę prowadzi również szlak czerwony, którym na szczyt dostać się można z Krościenka nad Dunajcem (↑2.10 godz. ↓1.20 godz.) lub od strony schroniska pod Przehybą (↑2 godz. ↓2.30 godz.).

Podchodząc na Bereśnik i Dzwonkowkę ze Szczawnicy, warto na moment zboczyć z żółtego szlaku i krótką ścieżką wejść na Bryjarkę. Na szczycie tym znajduje się metalowy krzyż oraz niewielka polana, z której podziwiać można m.in. Szczawnicę, Pieniny z Trzema Koronami, Sokolicą, Palenicą, Jarmutą i Wysoką, a przy dobrej widoczności również Tatry z Łomnicą, Mięguszowieckimi Szczytami, Kozim Wierchem i Kasprowym Wierchem. Podobne widoki zobaczyć można także sprzed schroniska pod Bereśnikiem i ze szczytu Dzwonkówki.

Wspominane już schronisko istnieje od roku 1989 i jest w istocie jedną z tzw. bacówek turystki kwalifikowanej. Obiekt ten zbudowany został przez Oddział Pieniński PTTK i od roku 2013 nosi imię Edwarda Moskały, zasłużonego działacza turystycznego i głównego pomysłodawcy budowy bacówek dla turystów. Schronisko oferuje swoim gościom m.in. 43 miejsca noclegowe, możliwość pełnego wyżywienia oraz pole namiotowe.

Na szczycie Bereśnika

Na szczycie Bereśnika

Ciekawostki

- Bryjarka jest jedną z nielicznych w Beskidach gór wulkanicznych zbudowanych z andezytu. Surowiec ten wydobywany był dawniej w nieistniejącym już kamieniołomie, a duże skupisko głazów andezytowych znajduje się tuż pod szczytem.

- Na zboczach Bryjarki położone są źródła siedmiu odmian wód mineralnych, serwowanych w szczawnickim uzdrowisku.

- Przy żółtym szlaku prowadzącym na Dzwonkówkę z Łącka znajduje się rezerwat przyrody Pusta Wielka. Został on założony w roku 1963, ma powierzchnię ok. 3 ha i chroniony jest w nim naturalny drzewostan sosnowy. Nazwa rezerwatu może nasuwać błędne skojarzenie z położonym w Paśmie Jaworzyny szczytem Pusta Wielka (1061 m n.p.m.), gdzie od 1985 roku również znajduje się rezerwat przyrody, któremu nadano nazwę Wierchomla.

- Przez Dzwonkówkę prowadziła dawniej najkrótsza droga ze Starego Sącza do Krościenka nad Dunajcem.

- W rejonie jednego z wierzchołków Dzwonkówki - zwanego dziś Wisielcem (873 m n.p.m.) - istniał w okresie od XVII do XIX wieku cmentarz, na którym mieszkańcy okolicznych wsi grzebali samobójców. W roku 1897 w Krościenku powstał nowy cmentarz i osoby, które odebrały sobie życie zaczęto chować za jego murem.

- Dzwonkówka zawdzięcza swoją nazwę prawdopodobnie dzwonkom noszonym na szyjach przez wypasane tu owce. Nazwa Kotelnicy oznacza kotlinę lub miejsce rozrodu owiec, natomiast nazwa Bryjarki wywodzi się od lokalnych określeń dla znajdujących się dawniej na jej zboczach pól i pastwisk. Bryjarka była też dawniej nazywana Światkówką lub Skałką.

- Rejon Bereśnika i okolicznych szczytów był dawniej wykorzystywany do wypasu owiec, a pozostałością po tym są istniejące do dziś polany: Bańkowa Polana i Mała Chrzanka na Przysłopie, Kotelnica i Syszczonka na Kotelnicy oraz Tomaszówka na szczycie Gucki. Resztki zarastających polan znajdują się również na Dzwonkówce oraz na zalesianej od 1953 roku Bryjarce. W rejonie szczytu Cieluszki położona jest natomiast polana o tej samej nazwie, na której znajdował się dawniej jeden z przysiółków Szczawnicy - Ciełuszki.

- Pierwsze ścieżki turystyczne na szczyt Bryjarki wykonano w latach 1897 i 1901.

- Pierwszy krzyż na szczycie Bryjarki postawiono prawdopodobnie ok. roku 1860 w miejscu, gdzie zgodnie z lokalną tradycją znajdowała się mogiła konfederatów barskich. Siedem lat później na Bryjarce stanął nowy krzyż (drewniany), który w roku 1902 został zniszczony przez burzę. Wtedy też powstał istniejący do dziś krzyż żelazny, wykonany przez firmę Józefa Góreckiego z Krakowa - tę samą, która wcześniej zbudowała krzyż na Giewoncie.

- Panorama z Bryjarki była jednym z motywów w twórczości Jana Nepomucena Głowackiego, polskiego malarza epoki romantyzmu.

- Schronisko pod Bereśnikiem zbudowano jako ostatnią z bacówek turystyki kwalifikowanej.

- Schronisko pod Bereśnikiem od kilku lat plasuje się w czołówce rankingu schronisk górskich wg. Magazynu Turystyki Górskiej „n.p.m.”.

Adam Nietresta