W historii zdobywania ośmiotysięczników zapisało się wielu Polaków. W tym gronie jest też sporo kobiet. Pretekstem do przypomnienia osiągnięć polskich himalaistek niech będzie 38 rocznica zdobycia przez Halinę Krüger- Syrokomską i Annę Okopińską szczytu Gaszerbrum II. Dokonały tego wspólnie 12 sierpnia 1975 roku.

Sylwia Bukowicka Dhaulagiri 2006, fot portalgorski.pl

W historii zdobywania ośmiotysięczników zapisało się wielu Polaków. W tym gronie jest też sporo kobiet. Pretekstem do przypomnienia osiągnięć polskich himalaistek niech będzie 38 rocznica zdobycia przez Halinę Krüger- Syrokomską i Annę Okopińską szczytu Gaszerbrum II. Dokonały tego wspólnie 12 sierpnia 1975 roku.

Podbój najwyższych gór, przez długi czas, był domeną mężczyzn. Na początku kobiety miały w tej dziedzinie raczej skromny udział. Tutaj należy wymienić Hettie Dyhrenfurth, która w 1934 roku, razem z mężem Oskarem zdobyła szczyt Sia Kangri (7422 m n.p.m.), ustanawiając tym samym, na dwadzieścia lat, kobiecy rekord wysokości i przekraczając barierę 7000 metrów.

Czterdzieści lat później, w 1974 roku, kobiety pokonały kolejną barierę – 8000 m n.p.m. Zrobił to japoński zespół kobiecy w składzie: Mieko Mori, Naoko Nakaseko oraz Masako Uchida wraz z Szerpą Jangbu, zdobywając Manaslu. Rok później inna Japonka, Junko Tabei, zdobyła Mount Everest. Warto jednak pamiętać, że Polki także bardzo mocno zaakcentowały swoją obecność w Himalajach.

Krüger-Syrokomska i Okopińska wchodząc na szczyt Gaszerbruma II w 1975 roku pobiły polski i europejski rekord wysokości osiągniętej przez kobiety oraz dokonały pierwszego wejścia na ośmiotysięcznik w żeńskim zespole. Po nich pojawiły się kolejne panie z polskimi nazwiskami, które wchodziły na ośmiotysięczniki na równi z mężczyznami. Dla kobiet bowiem, jak twierdzi Kinga Baranowska, nie ma w Himalajach taryfy ulgowej.

– W górach nikt nie rozpoznaje, czy jestem dziewczyna, czy chłopak. Puchówka, plecak, okulary i często kominiarka na twarzy. Tam nie ma takich reguł, że ja się nagle komuś spodobam i on będzie mi nosił pół ekwipunku – powiedziała himalaistka, Kinga Baranowska, w jednym z wywiadów.

Tragarze nie słuchali kobiet

Po 1975 roku, na kolejny sukces w Himalajach Polki czekały trzy lata. 16 października 1978 roku Wanda Rutkiewicz, w ramach wyprawy zachodnioniemieckiej, zdobyła szczyt Everestu. Została pierwszą Polką i Europejką oraz trzecią kobietą na świecie, która stanęła na najwyższym szczycie Ziemi. Tego samego dnia Karol Wojtyła został wybrany papieżem. Później, podczas spotkania z himalaistką, powiedział: „Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko”.

30 czerwca 1983 roku na szczycie Broad Peak stanęła Krystyna Palmowska, a jej partnerka na tej wyprawie, Anna Czerwińska, dotarła do przedwierzchołka Rocky Summit. Było to pierwsze kobiece wejście na ten szczyt.

Dwa lata później Krystyna Palmowska razem z Wandą Rutkiewicz i Anną Czerwińską, zdobyła, 15 lipca 1985 roku, Nanga Parbat, dokonując tym samym pierwszego wejścia w zespole czysto kobiecym. – To była trudna wyprawa pod wieloma względami. Miałyśmy kłopoty z tragarzami, gdyż nie chcieli słuchać kobiet. Ekspedycja miała być lekarstwem na fatalne samopoczucie po K2 w 1984 roku, nie tylko nieudane pod względem sportowym, ale i finansowym. Wanda zaciągnęła wówczas kredyt, który trzeba było spłacić. Targałyśmy wszystko ze sobą do góry, bo same poręczowałyśmy sporą część drogi i zakładałyśmy obozy – wspominała w jednym z wywiadów, którego udzieliła niedawno PAP, Anna Czerwińska.

K2 1982. Ewa Panejko-Pankiewicz i Danuta Wach, Fot. Wanda Rutkiewicz

Panie na Evereście

Wielkim sukcesem polskiego himalaizmu kobiecego okazało się wejście przez Wandę Rutkiewicz na K2, 23 czerwca 1986 roku. Było to wydarzenie wyjątkowe. Przeszło do historii, jako pierwsze polskie i pierwsze kobiece wejście na tę górę.

Lata 80. XX w. w krajowym żeńskim himalaizmie to przede wszystkim wyróżniająca się postać Wandy Rutkiewicz, której ambicją było zdobycie Korony Himalajów. Niestety Wanda zginęła w 1992 roku podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę, miała wtedy zdobytych osiem ośmiotysięczników.

Od momentu zaginięcia Wandy Rutkiewicz do przełomu wieków tylko dwie Polki wspinały się w Himalajach; Ewa Panejko-Pankiewicz weszła na wierzchołek środkowy Sziszapangmy oraz Barbara Batko, w zespole z Ryszardem Pawłowskim, na Gaszerbrum II.

Dopiero rok 2000 przyniósł zmiany. Po niemal piętnastoletniej przerwie we wspinaniu w górach najwyższych w Himalaje powróciła Anna Czerwińska. W maju 2000, a następnie w październiku weszła kolejno na Mount Everest i Sziszapangmę. Rok później, jako pierwsza Polka stanęła na szczycie Lhotse.

Kolejnymi paniami na Evereście były: Urszula Tokarska (czerwiec 2005), Martyna Wojciechowska (maj 2006), Agnieszka Kiela- Pałys (maj 2008), Anna Lichota (maj 2010) i Małgorzata Pierz-Pękala (maj 2010).

Nowe himalaistki

W roku 2003 na himalajskiej scenie pojawiły się dwie nowe kobiety – Sylwia Bukowicka i Kinga Baranowska.

Sylwia Bukowicka-Cho Oyu 2003, fot portalgorski.pl

Sylwia Bukowicka w pierwszym roku swojej himalajskiej działalności zdobyła dwa szczyty: Gaszerbrum II i Cho Oyu. Z kolei Kinga Baranowska po zdobyciu pierwszego szczytu (Cho Oyu) na trzy lata zniknęła z himalajskiego świata. Wróciła w roku 2006, w którym wspięła się na Broad Peak. Teraz konsekwentnie realizuje swój program, którym jest zdobycie Korony Himalajów. Na koncie ma między innymi wejścia na Dhaulagiri, Manaslu, Kanczendzongę jako pierwsza Polka w historii.

Kinga Baranowska i Kasia Skłodowska podczas wyprawy na Dhaulagiri w 2008 roku, fot. kingabaranowska.com

W kwietniu 2008 roku na Dhaulagiri wspinała się w zespole kobiecym z Kasią Skłodowską. Na tej górze była to druga próba Baranowskiej, bo z pierwszej w 2007 roku, wycofała się 100 metrów przed szczytem, uznając, że warunki są zbyt niebezpieczne. Za drugim razem też nie było łatwo, ale szczyt został osiągnięty przez Kingę 1 maja 2008 roku. Podczas tej wyprawy Kinga i Kasia brały czynny udział w akcji ratunkowej przy sprowadzaniu do obozu I, Artura Hajzera, u którego pojawiły się objawy obrzęku mózgu.

Po powrocie do Polski Kinga Baranowska, została zapytana przez jeden z górskich magazynów, czy jej zdaniem wejścia w kobiecych zespołach różnią się od tych w gronie mieszanym. – Najważniejszy jest charakter partnera, podobny poziom wspinaczkowy, a nie płeć. I to, czy jestem w stanie z nim stworzyć dobry zespół, nadawać na tych samych falach, mieć takiego samego „spręża”. Musimy się dogadywać, lubić. Bez tego nie ma sukcesu ani radości w górach – odpowiedziała Baranowska i dodała. – Muszę przyznać, że bycie jedyną kobietą na wyprawie potrafi być męczące.

Kinga sama wśród mężczyzn znalazła się podczas wyprawy na Kanczendzongę w 2009 roku. – Byłam jedyną kobietą w moim zespole na tej wyprawie. W sumie z dziewięciu osób na szczycie stanęłam tylko ja, a potem jeszcze jeden z Basków. W zespole byłam najsłabsza fizycznie, reszta to sami „krzepcy” Baskowie. Dlatego nikt się nie spodziewał, że wejdę – wspominała Kinga Baranowska.

Kinga Baranowska na szczycie Kanczendzongi w 2009 roku, fot. kingabaranowska.com

W gronie Polek, współcześnie zdobywających ośmiotysięczniki, znajduje się także Aleksandra Dzik, która w 2011 roku wspólnie z Marią Khytrykovą z Ukrainy zdobyła Gaszerbrum II. Wyprawa odbyła się pod hasłem: „Ternua Female Team”.

– A co by było, gdyby na męskie wsparcie nie można liczyć, gdyby tak ,,utrudnić sobie życie" i spróbować samodzielnie? To pytanie chodziło mi po głowie już od dawna, ale nie wierzyłam, że znajdę zespół. Aż pewnego dnia poznałam dziewczyny, które myślą tak samo – opowiadała przed jedną z kobiecych wypraw, Ola Dzik.

Polskie kobiece wejścia:

- 12 sierpnia 1975 – Gaszerbruma II , Halina Krüger-Syrokomska i Anna Okopińska, jako pierwsze Polki pokonują barierę 8000 m
- 16 października 1978 – Mount Everest, Wanda Rutkiewicz, jako pierwsza Polka, Europejka i trzecia kobieta na świecie
- 30 czerwca 1983 – Broad Peak, Krystyna Palmowska, jako pierwsza kobieta, Anna Czerwińska dochodzi do przedwierzchołka Rocky Summit
- 15 lipca 1985 – Nanga Parbat, Wanda Rutkiewicz, Krystyna Palmowska i Anna Czerwińska, pierwsze wejście czysto kobiece.
- 23 czerwca 1986 – K2, Wanda Rutkiewicz, jako pierwsza kobieta i pierwsza Polka.
- 18 września 1987 – Sziszapangma, Wanda Rutkiewicz, Ryszard Warecki, Elsa Ávila, Carlos Carsolio i Ramíro Navarrete
- 12 lipca 1989 – Gaszerbrum II, Wanda Rutkiewicz
- 16 lipca 1990 – Gaszerbruma I, Ewa Panejko-Pankiewicz, Wanda Rutkiewicz
- 26 września 1991 – Cho Oyu, Wanda Rutkiewicz
- 22 października 1991 – Annapurna, Wanda Rutkiewicz, samotnie i jako pierwsza Polka
- 2 maja 1994 – Sziszapangma, Ewa Panejko-Pankiewicz
- 20 lipca 1997 – Gaszerbrum II, Barbara Batko i Ryszard Pawłowski
- 21 maja 2000 – Mount Everest, Anna Czerwińska
- 6 października 2000 – Sziszapangma, Anna Czerwińska
- 21 maja 2001 – Lhotse, Anna Czerwińska w zespole z Dariuszem Załuskim, pierwsze polskie wejście kobiece
- 25 września 2001 – Cho Oyu, Anna Czerwińska
- 26 lipca 2003 – Gaszerbrum II, Sylwia Bukowicka, Ryszard Pawłowski i Jarosław Woćko
- 2 sierpnia 2003 – Gaszerbrum II, Anna Czerwińska i Tomasz Tauszyński
- 23 września 2003 – Cho Oyu, Sylwia Bukowicka
- 5 października 2003 – Cho Oyu, Kinga Baranowska i Marcin Miotk
- 2 czerwca 2005 – Mount Everest, Urszula Tokarska
- 28 września 2005 – Cho Oyu, Anna Barańska i Piotr Barabaś
- 25 maja 2006 – Makalu, Anna Czerwińska, pierwsze wejście kobiece
- 22 lipca 2006 – Broad Peak, Kinga Baranowska, drugie polskie wejście kobiece
- 27 lipca 2006 – Gaszerbrum II, Tamara Styś i Dariusz Załuski
- 18 lipca 2007 – Nanga Parbat, Kinga Baranowska
- 1 maja 2008 – Dhaulagiri, Kinga Baranowska, jako pierwsza Polka
- 5 października 2008 – Manaslu, Kinga Baranowska, jako pierwsza Polka
- 18 maja 2009 – Kanczendzonga, Kinga Baranowska, jako pierwsza Polka
- 21 maja 2009 – Mount Everest, Anna Barańska, pierwsze polskie wejście kobiece od strony północnej
- 24 września 2009 – Cho Oyu, Renata Piszczek
- 27 września 2009 – Manaslu, Małgorzata Wątroba
- 27 kwietnia 2010 – Annapurna, Kinga Baranowska (jako druga Polka), Piotr Pustelnik
- 18 maja 2010 – Mount Everest, Magdalena Prask i Zbigniew Bąk
- 23 maja 2010 – Mount Everest, Anna Lichota
- 24 maja 2010 – Mount Everest, Małgorzata Pierz-Pękała i Daniel Mizera
- 12 maja 2011 – Mount Everest, Małgorzata Wątroba
- 22 lipca 2011 – Gaszerbrum II, Aleksandra Dzik i Jacek Teler
- 24 maja 2012 – Lhotse, Anna Lichota
- 25 maja 2012 – Lhotse, Kinga Baranowska
- 23 maja 2013 – Mount Everest, Monika Witkowska

Matylda Młocka