W języku szwedzkim jest słowo, które daje ludziom prawo do swobodnego wędrowania przez szwedzkie bezdroża. Allemansrätten (dosłownie „prawo wszystkich ludzi”) związane jest z naturalną potrzebą człowieka do przebywania pośród natury. Pierwotnie było prawem zwyczajowym, dającym ludziom wolność do nieograniczonego podróżowania między osadami. Dzisiaj Allemansrätten jest zagwarantowane przez szwedzką konstytucję. W różnych formach obecne jest także w innych krajach skandynawskich i nie tylko (np. w Norwegii, Estonii, Szkocji czy Republice Czeskiej).

Allemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowaniaAllemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowania

W Szwecji Allemansrätten pozwala m.in. na spędzenie co najmniej jednej nocy na prywatnej ziemi. To zachęta do odkrywania otaczającej nas przyrody i zaproszenie do doświadczania dobrodziejstw płynących z przebywania na świeżym powietrzu: pieszych wycieczek po lasach, poszukiwania dzikich owoców i grzybów, pływania w otwartych wodach, pokonywania bezkresnych przestrzeni na nartach czy w ubłoconych butach.

Kilka faktów o Allemansrätten, które mogą przydać ci się w podróży

Szwedzkie Prawo Wszystkich Ludzi bazuje na dawnym prawie zwyczajowym, które zostało po raz pierwszy oficjalnie wspomniane około 1940 roku. Oparte na zasadzie „nie przeszkadzaj i nie niszcz”, daje wszystkim możliwość nieograniczonych wędrówek, zbierania runa leśnego, rozpalania ognisk przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa oraz rozbijania biwaków w dogodnych miejscach.

Regulacje podobne do szwedzkiego Prawa Wszystkich Ludzi obowiązują w Norwegii i Finlandii. W Norwegii obowiązuje Prawo do Aktywności na Świeżym Powietrzu uchwalone w 1957 roku, które oparte jest na prawie zwyczajowym z elastycznymi ograniczeniami opartymi na zachowaniu odpowiedzialności i wspólnych wartości. Wiele z zapisów tego prawa uwzględnionych jest także w Kodeksie Środowiskowym.

Jest kilka różnic pomiędzy prawem w Szwecji, Norwegii i Finlandii. Na przykład zgodnie z prawem norweskim nie możesz rozbijać obozu bliżej niż 150 m od najbliższego domostwa. W Szwecji i Finlandii ta kwestia nie podlega żadnym regulacjom, o ile biwak nikomu nie przeszkadza. W Finlandii na rozpalenie ogniska potrzebujesz zgody właściciela terenu, a w Norwegii obowiązują specjalne zasady dotyczące zbierania maliny moroszki (zwanej też nordycką) na północy kraju. Pomimo tych niewielkich różnic, w tych trzech krajach funkcjonuje podobne podejście do spędzania wolnego czasu na łonie natury.

Jeśli decydujesz się na postój w dużej grupie, lub znajdujesz się w pobliżu domów, będziesz potrzebować zgody właściciela terenu. W parkach narodowych obowiązują dodatkowe przepisy dotyczące biwaków i rozpalania ognisk. W niektórych przypadkach są one ściśle zabronione. Przebywając w takich miejscach, szukaj znaków informujących o zasadach panujących w danej okolicy.

Prawo Wszystkich Ludzi zainspirowało również prawodawców w Szkocji, którzy we wczesnych latach dwutysięcznych ustanowili prawo wzorowane na przepisach obowiązujących w krajach skandynawskich. Szkocki Kodeks Publicznego Dostępu do Terenów Otwartych (Scottish Outdoor Acces Code) reguluje szereg spraw związanych ze spędzaniem czasu na świeżym powietrzu i zachęca do korzystania z zasobów naturalnych w zrównoważony sposób.

Allemansrätten to jednak nie tylko prawa, ale również obowiązki, związane z troską o otaczającą przyrodę. Zakazane jest urywanie gałęzi z drzew czy używania pojazdów mechanicznych bez specjalnego zezwolenia. Gdziekolwiek jesteś masz obowiązek sprzątania po sobie wszystkich śmieci oraz szanowania prawa właściciela terenu i nie naruszania jego prywatnej przestrzeni (np. rozbijając obozowisko w jego ogrodzie).

Allemansrätten w praktyce

Może okazać się, że w Twoim kraju nie można rozstawić biwaku w dowolnym miejscu. Zbieranie kwiatów, owoców czy grzybów też może być poddane pewnym ograniczeniom. Pamiętaj więc, żeby zawsze sprawdzać przepisy obowiązujące w danym miejscu. Ale jest kilka rzeczy zgodnych z duchem allemansrätten, które możesz wypróbować wszędzie tam, gdzie jesteś.

  1. Opuszczając biwak, postaraj się zostawić go w lepszym stanie, niż go zastałeś. W krajach skandynawskich, w których obowiązują podobne przepisy, ważną częścią Allemansrätten jest utrzymanie środowiska w dobrej kondycji, tak aby mogło ono służyć innym. Zachowuj się więc odpowiedzialnie, pilnuj, aby nie zostawiać po sobie odpadków, a jeśli możesz, zbierz te, które zostawił po sobie ktoś inny.
  2. Nie niszcz i nie zakłócaj naturalnego porządku. To główna zasada Allemansrätten, która podobna jest do innych przepisów obowiązujących na całym świecie. Nie urywaj gałęzirosnących drzew, nie przeszkadzaj dzikim zwierzętom, nie rozjeżdżaj naturalnych ścieżek swoim pojazdem, nie rób niepotrzebnego hałasu. Nie trzeba wiele, by zadbać o przyrodę.
  3. Otwórz się na przyrodę. Allemansrätten wiąże się z odpowiedzialnością, ale jego sednem jest zachęcanie do odkrywania natury. Jeśli więc chcesz żyć z duchem Allemansrätten,postaraj się spędzać jak najwięcej czasu w otoczeniu przyrody. Doświadczanie jej cudów i możliwość dzielenia się tym z innymi, to źródło prostych przyjemności, które tkwią w naturze.

Dla kochających kontakt z naturą Szwedów Allemansrätten to nie tylko obowiązujące prawo, ale sposób na życie. Nic więc dziwnego, że to właśnie tam powstała idea zorganizowania kilkudziesięciokilometrowej wędrówki przez zapierające dech w piersiach okolice Skandynawii. Åke Nordin, założyciel marki Fjällräven oraz pomysłodawca Fjällräven Classic – liczącego 110 km trekkingu przez Szwecję – był tak zachwycony otaczającą go naturą, że zapragnął, aby każdy mieszkaniec Szwecji również miał okazję przeżyć choć raz w życiu kilkudniową wędrówkę przez dziką przyrodę. Postanowił, że zorganizuje wyprawę, do której każdy będzie mógł dołączyć. Åke zadbał o logistykę, całe zaplecze i bezpieczeństwo podczas marszu, a o resztę zatroszczyli się uczestnicy i natura. Od pierwszej edycji Fjällräven Classic minęło już 12 lat a pomysł wciąż zyskuje na popularności. Od tego roku organizowany jest w czterech krajach, na 3 kontynentach: w Szwecji, Danii, Hongkongu oraz USA. „Uważam, że niezmiernie ważne jest, aby przebywać pośród natury. Nie można przecież troszczyć się o coś, czego się nie zna – mówi Carl Hård af Segerstad, event manager we Fjällräven – A w kwestii dbania o przyrodę mamy jeszcze sporo do zrobienia”.

O Fjällräven

Åke Nordin założył firmę Fjällräven w 1960 roku – w piwnicy swojego domu w miejscowości Örnsköldsvik w północnej Szwecji. Dziś marka może pochwalić się globalnym zasięgiem. Jej ponadczasowe, funkcjonalne i solidne produkty outdoorowe są dostępne w ponad 30 krajach. Fjällräven oferuje odzież i akcesoria turystyczne dla mężczyzn i kobiet, a także plecaki, namioty i śpiwory. Fjällräven za swój priorytet uznaje odpowiedzialność wobec ludzi, zwierząt i natury oraz wzbudzanie i podtrzymywanie zainteresowania turystyką i aktywnością na łonie przyrody. Firma jest pomysłodawcą dwóch popularnych wydarzeń turystycznych – Fjällräven Classic i Fjällräven Polar – które z roku na rok przyciągają tysiące uczestników. www.fjallraven.pl

Allemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowaniaAllemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowania

Allemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowaniaAllemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowania

Allemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowaniaAllemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowania

Allemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowaniaAllemansrätten, czyli prawo wszystkich ludzi do swobodnego wędrowania