Endemity to organizmy, które zwykle są przystosowane do ściśle określonych warunków życia. Mają wąski zakres tolerancji ekologicznej. Gatunki te są bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany i dlatego też większość endemitów stanowią gatunki zagrożone wyginięciem. Duża liczba gatunków endemicznych, występujących zwłaszcza na wyspach, wymarła (szkodliwa działalnością człowieka, świadome niszczeniem siedlisk, wprowadzanie obcych gatunków zwierząt i roślin, nadmierne polowania).
W Polsce, najwięcej endemitów występuje w rejonach górskich, a w Tatrach w szczególności (ze względu na specyficzny klimat i znaczne wzniesienia).
fot. baza zdjęć PG- Niebo płonie
Do zmniejszenia liczby tych przedstawicieli, obok wymienionych przyczyn, przyczyniła się przede wszystkim epoka lodowcowa, która zniszczyła bogatą faunę trzeciorzędową. Wiele gatunków przeniosło się bardziej na południe i w nasze góry już nigdy nie powróciły...
Obecnie, do tatrzańskich endemitów należą m.in.:
-kozica górska,
-świstak,
-niektóre skorupiaki (studniczek, ślimak tatrzański),
-dosłownie kilka gatunków owadów, choć generalnie owady są najliczniej występującą grupą w Tatrach,
-trudno szukać endemitów wśród wartkich potoków – mowa tu o rybach,
-równie ciężko jest gdy chodzi o ciepłolubne płazy – uwielbiają wygrzewać się na słońce w gorące dni – a tego akurat w Tatrach za wiele nie jest.
Ale weźmy chociażby „pod lupę” naszą górską kozicę:
Mimo, że ogólnie różne kozice w wielu miejscach na świecie występuje, kozica tatrzańska występuje jedynie na obszarze tego łańcucha górskiego. Do podstawowych cech należą chociażby:
-gęsta, długa sierść,
-specyficzne włosie,
-mięśnie umożliwiające dalekie skoki i susy,
-odpowiednie racice,
-właściwości tlenowe i wydolnościowe.
W dużej mierze jako, że Tatry są jedynym w Polsce obszarem, w którym panuje wysokogórski klimat i że występują tu gatunki endemiczne roślin i zwierząt, dla ochrony tutejszej przyrody utworzono Tatrzański Park Narodowy. Było to 1 stycznia 1955 r. (na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 r.).
Właściwie podwaliny pod powstanie Tatrzańskiego Parku Narodowego położono już w 1868 r. Wtedy to Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę, która zakazywała tępienia dzików, kóz i świstaków. W 1873 r. natomiast utworzono Towarzystwo Tatrzańskie, które zajmowało się ochroną limby i szarotki alpejskiej. Później powstało natomiast Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich. Ostatecznie, wszystko to doprowadziło do utworzenia TPN.
Tereny te nie są już tak eksploatowane, jak kiedyś (rabunkowa gospodarka leśna, hutnictwo i górnictwo oraz pasterstwo ).
Obecnie dąży się tutaj do naturalności i stara pozostawiać przyrodę samą sobie. Takie unikanie ingerencji w rośliny i zwierzęta sprawia, że można ochronić ginące gatunki. Sami turyści powinni też jednak postępować tak by nie niszczyć tatrzańskiej przyrodzie!
{youtube}a9ptaGDSv4k{/youtube}
Bartek Michalak
Źródła:
http://www.portalgorski.pl/,
Internet (ogólnie).