Gierlach (2663 m n.p.m.) (słow. Gerlachovsky stit) jest najwyższym szczytem tatrzańskim i całych Karpat. Jego potężna sylwetka "unosi się" nad całymi Tatrami i bez trudu można ją zobaczyć właściwie z każdego zakątka zarówno Tatr polskich jak i słowackich.
Znajduje się w bocznej grani Tatr, w najwyższym wzniesieniu całych Karpat. Odchodzi od Zadniego Gierlachu. Dzieli ich Przełęcz Tetmajera.
Gierlach (2663 m n.p.m.)
Fransiszek Nowicki tak pisał o Gierlachu (1888):
Dość spojrzeć na Garlucha, aby mu przyznać berło gór.
Wznosi się nad:
-Doliną Wielicką (od wschodu),
-Doliną Batyżowiecką (od zachodu).
Należy do najpotężniejszych masywów skalnych w całych Tatrach. Obejmuje m.in.:
-Zadni Gierlach,
-Gierlach,
-Pośredni Gierlach,
-Mały Gierlach,
-Ponad Kocioł Turnię,
-Ponad Ogród Turnię.
Wyróżnić można tu kolejne ściany:
-wschodnia (chociaż rozczłonkowana i niedookreślona),
-południowo-zachodnia (ok. 500 m wysokości),
-zachodnia (również ok. 500 wysokości).
Gierlach (2663 m n.p.m.)
TURYSTYKA I WSPINANIE:
Na szczyt nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny.
Wierzchołek Gierlachu jest osiągalny jedynie dla doświadczonych turystów. Dwia popularne szlaki wiodą z Doliny Wielickiej.
Istnieje tu także dosyć duża ilość poprowadzonych dróg taternickich (o różnym stopniu trudności i różnej długości):
-prawą depresją wschodniej ściany (droga Kupczyka),
-Żlebem Karczmarza i południowo-wschodnią granią,
-prawą częścią zachodniej ściany (droga Kurczaba),
-środkową częścią zachodniej ściany (droga Brneńska),
-środkową częścią zachodniej ściany (droga Grósza).
{youtube}4nZsyegqp7I{/youtube}
HISTORIA:
Pierwsze wejście, chociaż nie do końca pewne, ale przypisywane jest Zygmuntowi Bośniackiemu i księdzu Wojciechowi Grzegorzekowi (wraz z przewodnikami). Było to 11 sierpnia 1855 r.
15 stycznia 1905 r. natomiast, jako perwsi zimą szczyt zdobyli:
-Klemens Bachleda,
-Janusz Chmielowski,
-Johann Franz senior,
-Karoly Jordan,
-Paul Spitzkopf senior.
{youtube}cLRwAQ8o1FM{/youtube}
CIEKAWOSTKI:
Nazwa szczytu pochodzi od spiskiej wsi Gierlachów (Gerlachov).
Kilkakrotnie próbowano zmienić nazewnictwo. Węgrzy chcięli nazywać go Ferencz József csucs. Szczyt też przejściowo określano jako Stit Legionarov i Stalinov Stit. Były też różne inne nazwy.
Nazwa "Przełęcz Tetmajera" została wprowadzona przez Janusza Chmielowskiego- w 1902 r.
Na wierzchołku umieszczano różne tablice. Była tam nawet, na pięciometrowym drągu, blaszana flaga.
Ostatecznie, w 1998 r. ratownicy THS ustawili na szczycie krzyż, który rok później został poświęcony przez proboszcza Smokowca, Stefana Mordela. W całej tej uroczystości na górze, brał też udział premier Słowacji- Mikulas Dziurinda.
Krzyż ten (mały i z zielonkawym "oczkiem") stoi tam, jako jedyny, do dzisiaj.
Średnia roczna ciepłota w rejonie samego szczytu wynosi -6 stopni.
W rejonie tym występuje ciekawa roślinność.
Dopiero pomiary z 1838 r. jednoznacznie wykazały wyższość Gierlachu nad innymi szczytami (wcześniej za wyższe uważano Łomnicę, Krywań lub Lodowy).
Widok z wierzchołka jest bardzo rozległy i piękny. Ustępuje jednak widokom z wielu innych tatrzańskich wierzchołków.
ŹRÓDŁA:
- “Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie”, J. Kurczab, M. Wołoszyński, Warszawa 1991,
- "Nieznane Tatry- PRZEWODNIK WYSOKOGÓRSKI", L. Jaćkiewicz, Kraków 2010,
- "Tatry słowackie- przewodnik", J.Nyka, Latchoczew 2002,
- wikipedia,
- Internet.
Bartosz Michalak