Pilsko jest drugim po Babiej Górze szczytem Beskidu Żywieckiego, a także drugim pod względem wysokości szczytem w całych polskich Beskidach. Licznych turystów przyciągają tu rozległe widoki, popularne schronisko na Hali Miziowej oraz rozbudowane trasy narciarskie. 


Masyw Pilska jest najwyższą kulminacją tzw. Grupy Pilska, ciągnącej się na południowym - zachodzie aż do Przełęczy Glinka (845 m n.p.m.), a na wschodzie sięgającej do Przełęczy Glinne (809 m n.p.m.). Grzbietem tym biegnie granica polsko-słowacka oraz Wielki Europejski Dział Wodny, oddzielający od siebie zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Najwyższy wierzchołek Pilska liczy 1557 m n.p.m. i znajduje się w południowej części masywu, po słowackiej stronie granicy. Przez przełęcz Mechy (1435 m n.p.m.) graniczy on na południu ze szczytem Mechy (1466 m n.p.m.), a na południowym - wschodzie opada w kierunku szczytów Skalisko (1450 m n.p.m.) i Dudova (1095 m n.p.m.). Na granicy-polsko słowackiej znajduje się natomiast niższy wierzchołek, noszący nazwę Góry Pięciu Kopców (1543 m n.p.m.). 

Pilsko 1 Schronisko na Hali Miziowej


Między szczytem Pilska, a Górą Pięciu Kopców, na wysokości ok. 1550 m n.p.m. znajduje się jedno z najwyżej położonych źródeł w Beskidzie Żywieckim. Pilsko jest także drugim oprócz Babiej Góry szczytem w całych Beskidach, na którym powyżej regla górnego występuje piętro kosodrzewiny. Regiel dolny sięga tu do wysokości ok. 1100 m n.p.m., a regiel górny do ok. 1300 – 1400 m n.p.m. Fragment górnoreglowego boru świerkowego na północnych zboczach (1280-1534 m n.p.m.) podlega ochronie w ramach Rezerwatu Przyrody Pilsko. Został on utworzony w roku 1971 i zajmuje powierzchnię 15,4 ha. Obszar chroniony po słowackiej stronie granicy zajmuje natomiast 809 ha i istnieje od roku 1967.
Na północnych stokach Pilska znajdują się także okazałe hale pasterskie. Najbardziej znane są Hala Miziowa i Hala Cebulowa. Niektóre przewodniki wspominają również o Hali Słowikowej i polanie Między Młaki. Na Hali Cebulowej znajdują się źródła Cebulowego Potoku – największego dopływu Sopotni Wielkiej.

Turystyka

Pilsko to jedna z najlepiej zagospodarowanych turystycznie gór w Beskidach. Na Hali Miziowej, na wysokości ok. 1330 m n.p.m. znajduje się popularne schronisko, którego obecny budynek wzniesiono w 2003 roku. Jest to bardzo nowoczesny obiekt, oferujący m.in. 90 miejsc noclegowych, 3 apartamenty i sale konferencyjne. W zimie na zboczach Pilska działa również duży ośrodek narciarski z licznymi trasami zjazdowymi oraz wyciągami krzesełkowymi i orczykowymi.
Szczyt Pilska porośnięty jest kosodrzewiną i pokryty głazami. Na najwyższym wierzchołku znajduje się ołtarz i krzyż wzniesiony przez mieszkańców słowackiej wsi Mutne w roku 2002. Z góry podziwiać można także rozległą panoramę. Dominuje w niej sąsiednia Babia Góra, lecz widoczne są także: Beskid Śląski z Baranią Górą i Skrzycznem, Beskid Mały, Jezioro Żywieckie, Gorce, Tatry, Mała Fatra, Magura Orawska, Jezioro Orawskie i Beskid Makowski.

Przez najwyższy wierzchołek Pilska biegnie tylko zielony szlak, prowadzący ze słowackiej wsi Oravske Vesele (↑2.40 godz. ↓1.40 godz.) lub od strony Góry Pięciu Kopców (↑↓ ok. 5 min). Większość tras turystycznych prowadzi na Górę Pięciu Kopców. Ze schroniska na Hali Miziowej można tu wejść szlakiem żółtym (↑40 min ↓20 min) lub czarnym (↑40 min ↓15 min). Przez Górę Pięciu Kopców biegnie również szlak niebieski od strony szczytu Trzech Kopców (↑1.40 godz. ↓1.20 godz.) lub z Przełęczy Glinne (↑2.10 godz. ↓1.15 godz.).
Do schroniska na Hali Miziowej można natomiast dojść szlakami: czerwonym z Trzech Kopców (↑1.40 godz. ↓1.30 godz.) lub od strony Przełęczy Glinne (↑1.50 godz. ↓1 godz.), żółtym (↑2.25 godz. ↓1.40 godz.) i zielonym (↑2.10 godz. ↓1.40 godz.) z Korbielowa, a także zielonym z Sopotni Wielkiej (↑2.45 godz. ↓1.55 godz.).

Beskidy - PilskoSymboliczny grób kaprala Franciszka Bacika z KOP

Ciekawostki 

  • Wielki Europejski Dział Wodny nie przecina na Pilsku najwyższego wierzchołka, lecz biegnie przez Górę Pięciu Kopców.
  • Dawniej na zboczach Pilska istniał jeszcze Rezerwat Przyrody Pięć Kopców. Z czasem został on połączony z Rezerwatem Pilsko.
  • Część drzew w Rezerwacie Pilsko ma ponad 350 lat i 30 m wysokości.
  • Pierwszym znanym zdobywcą Pilska był żyjący na przełomie XVII i XVIII wieku przyrodnik, ks. Gabriel Rzączyński.
  • Pierwszy budynek schroniska na Hali Miziowej powstał w 1930 roku. W roku 1953 strawił go pożar, a nowy obiekt zbudowano dopiero w latach 1994 - 2003.
  • Pierwotnie przez szczyt Pilska biegł Główny Szlak Beskidzki. W roku 1930 został on jednak przesunięty na Halę Miziową do nowego schroniska.
  • W 1936 roku przy schronisku na Hali Miziowej uruchomiono niewielką elektrownię. Była to wówczas najwyżej położona siłownia w Polsce.
  • Schronisko na Hali Miziowej jest piątym pod względem wysokości w polskiej części Karpat. Wyżej w naszym kraju znajdują się tylko schroniska w Tatrach.
  • Pod szczytem Pilska znajduje się symboliczny grób kaprala Franciszka Bacika z KOP. Poległ on w walce z Niemcami 1 września 1939 roku i był jedną z pierwszych ofiar II Wojny Światowej.
  • Góra Pięciu Kopców była po II Wojnie Światowej najwyższą częścią masywu, na którą mogli wchodzić polscy turyści. Wejście na szczyt Pilska było uznawane za naruszenie granicy i karane.
  • Zimą 1980 roku we mgle zgubiła się na Pilsku grupa sportowców. Trzech młodych ludzi zginęło z wyczerpania i z powodu wychłodzenia.
  • Ośrodek narciarki na Pilsku jest drugim po Kasprowym Wierchu najwyżej położonym centrum sportów zimowych w Polsce. Na tutejszych stokach znajdują się najwyżej położone wyciągi orczykowe w naszym kraju.
  • Istnieje wiele teorii na temat pochodzenia nazwy Pilsko. Jedna z nich wywodzi ją od podszczytowej hali Pielsko i nazwiska jej właściciela – Piela, inna mówi, że nazwa wzięła się od dawnego słowa, określającego piłowanie drewna. Istnieją też wersje wg. których Pilsko zawdzięcza swą nazwę zniekształceniu słowa Polska (Polsko) w języku słowackim lub odbywającym się dawniej na szczycie zbójeckim pijaństwom.
  • Hala Miziowa zawdzięcza swą nazwę jednemu z właścicieli tutejszych gruntów, który nosił nazwisko Mizia. Nazwa Hali Cebulowej wzięła się prawdopodobnie od rosnącego tu w dużych ilościach czosnku syberyjskiego.
  • Według ludowego podania, Pilsko miało (miał) ożenić się z Babią Górą. Pan młody tuż przed ślubem straszliwie się jednak upił i jego wybranka porzuciła go.