W całych Beskidach mało jest szczytów, które pod względem popularności mogą konkurować z Jaworzyną Krynicką. Działają tu kolej gondolowa, schronisko i muzeum, a w zimie także duży ośrodek narciarski. Nic dziwnego, że z pobliskiej Krynicy na Jaworzynę przez cały rok ciągną tłumy turystów.
Jaworzyna Krynicka (1114 m n.p.m.) jest najwyższą kulminacją długiego pasma ciągnącego się między dolinami Popradu na północnym-zachodzie i Muszynki na południowym-wschodzie. Na północnym-zachodzie Jaworzyna graniczy ze szczytem Bukowej (1077 m n.p.m.), na południu zaś z wierzchołkiem Zaruby (835 m n.p.m.).
Na szczycie Jaworzyny Krynickiej
Turystyka
Rozległy wierzchołek Jaworzyny Krynickiej został silnie przekształcony przez człowieka. Oprócz widocznej z daleka wieży telekomunikacyjnej znajduje się tu również rozbudowana baza turystyczna, obejmująca m.in.: restauracje, sklepy i trasy rowerowe. W zimie na Jaworzynie działa jeden z większych w Polsce ośrodków narciarskich – istniejąca od 1997 roku Stacja Narciarska Jaworzyna Krynicka. Obejmuje ona 8 tras zjazdowych o łącznej długości ponad 8 km, w tym najdłuższą w naszym kraju trasę ze sztucznym oświetleniem, liczącą 2600 m. Działają tu także 2 kolejki krzesełkowe i 8 wyciągów talerzykowych, a przez cały rok na Jaworzynę wyjechać można dzięki kolejce gondolowej o długości 2200 m.
Muzeum Turystyki Górskiej PTTK na Jaworzynie
Na wysokości ok. 1050 m n.p.m. znajduje się schronisko górskie. Otwarto je w roku 1934, a podczas okupacji – w roku 1944 – zostało ono spalone przez Niemców. Po II Wojnie Światowej (rok 1951) zbudowano na Jaworzynie prowizoryczny schron, a w następnych latach schronisko wielokrotnie rozbudowywano. Obecny kształt uzyskało ono po remoncie z lat 1993 – 1997 i dziś jest właściwie luksusowym hotelem, oferującym m.in. 46 miejsc noclegowych i saunę. Na Jaworzynie Krynickiej mieści się również dyżurka GOPR oraz Muzeum Turystyki Górskiej PTTK. W tym ostatnim zgromadzono zbiory poświęcone m.in. historii Beskidu Sądeckiego i tutejszej turystyki oraz działalności GOPR, a także pamiątki po walkach partyzanckich z czasów II Wojny Światowej. Ośrodek posiada także bogatą bibliotekę i jest organizatorem wystaw czasowych.
Z Jaworzyny Krynickiej podziwiać można panoramę obejmującą m.in. Tatry z Łomnicą i Gerlachem oraz Beskid Niski ze szczytami Busova i Lackowej. Na wierzchołek dostać się można dwoma szlakami: czerwonym z Hali Łabowskiej (↑2.45 godz. ↓2.35 godz.) lub z Krynicy Zdroju (↑3.10 godz. ↓2.10 godz.) oraz zielonym z Krynicy (↑2.20 godz. ↓1.40 godz.) lub z Muszyny (↑2.55 godz. ↓1.40 godz.).
Ciekawostki
• Pierwotnie Jaworzynę porastał las bukowo-jodłowy, którego znaczną część wycięto podczas budowy górnej stacji kolejki i ośrodka narciarskiego.
• Schronisku PTTK na Jaworzynie Krynickiej dwukrotnie nadawano imię Józefa Piłsudskiego. Pierwszy raz w roku 1935, drugi – w 1989.
• Józef Piłsudski odwiedził schronisko na Jaworzynie tuż przed jego otwarciem w roku 1934. Według miejscowych przekazów, marszałek miał wtedy zasadzić na tutejszym stoku limbę, która ponoć rośnie do dzisiaj. Przed wybuchem II Wojny Światowej gośćmi schroniska byli m.in. także Jan Kiepura i holenderska księżna, Juliana de Nasau Oranje.
• Przy czerwonym szlaku z Jaworzyny do Krynicy znajduje się wysoka na 5 m wychodnia skalna, nazywana Diablim Kamieniem. Według jednej z lokalnych legendy, głaz ten miał posłużyć diabłu do zniszczenia Krynicy, lecz zamachowca zaskoczył świt i musiał on porzucić kamień w miejscu, w którym leży do dziś.
Kolej gondolowa na Jaworzynę Krynicką
• Na odcinku z Jaworzyny Krynickiej do Krynicy, w rejonie Diablego Kamienia, wypada połowa Głównego Szlaku Beskidzkiego.
• W rejonie leżącego w zachodniej części Pasma Jaworzyny szczytu Wierch nad Kamieniem znajduje się największe w całym Beskidzie Sądeckim skupisko wychodni skalnych i jaskiń. Najbardziej okazała z tutejszych wychodni – tzw. Czarci Kamień - ma 20 m wysokości. Tutaj także znajduje się największa z jaskiń Beskidu Sądeckiego - Jaskinia Niedźwiedzia. Ma ona ok. 28 metrów głębokości i 611 metrów długości.
Adam Nietresta
