Góry Bialskie – niewielkie pasmo, położone w najdalej wysuniętej części ziemi kłodzkiej. Porównywane do Bieszczadów, nazywane czasami śląskimi Bieszczadami. Jedne z najdzikszych obszarów w Sudetach, cieszą się dużą sympatią ze względu na swoje położenie i walory przyrodnicze.

Geografia

Góry Bialskie łączą się z Masywem Śnieżnika i Górami Złotymi. Od Gór Złotych oddziela je Biała Lądecka, a od Masywu Śnieżnika potok Morawka i przełęcz Płoszczyna. W Polsce położone jest nieco ponad 50 km2 pasma. Najwyższy szczyt to leżący na granicy z Czechami Rudawiec (1112 m n.p.m.), który przez Czechów nazywany jest Polská hora, zaś Góry Bialskie są przez nich traktowane jako część Rychlebských hor. W zależności od przyjęcia przebiegu granicy z Górami Złotymi za najwyższy szczyt przyjmowana jest niekiedy Postawna (1117 m n.p.m.). Wysokość większości szczytów Gór Bialskich jest powyżej 1000 m n.p.m., co stwarza charakterystyczny dla nich krajobraz i szczególny mikroklimat, odznaczający się m.in. długimi zimami. Ta cecha sprzyja rozwinięciu się w tym terenie ośrodków narciarskich. Miejscowości położone u stóp pasma to przede wszystkim Bielice i Stronie Śląskie.

Widok na Góry Bialskie, źródło: commons.wikimedia.org

Widok na Góry Bialskie, źródło: commons.wikimedia.org

Geologia i przyroda

Pasmo zbudowane jest z archaicznych gnejsów gierałtowskich, granitognejsów, kwarcytów, fyllitów i łupków łyszczykowych. Skały są raczej jednorodne i odporne, przez co pasmo ma zwarty charakter. W wielu miejscach można odnaleźć wkładki kruszcowe, zwykle wyeksploatowane między XIV a XVII wiekiem.

Pasmo porośnięte jest lasami, które u źródeł Białej Lądeckiej i Morawki zachowały cechy pierwotnej puszczy, chronione są w rezerwatach przyrody: „Puszcza Śnieżnej Białki” i „Nowa Morawa”.

Puszcza Śnieżnej Białki, źródło: commons.wikimedia.org

Puszcza Śnieżnej Białki, źródło: commons.wikimedia.org

Turystyka

Góry Bialskie są jedne z najbardziej atrakcyjnych regionów w Sudetach. Przyciągają przyrodą, dobrymi warunkami narciarskimi, wysokimi szczytami. Trasy turystyczne są jednak stosunkowo puste, co dla osób ceniących spokój i dzikość gór jest dodatkowym atutem. Szczególnie warte zobaczenia miejsca to na pewno rezerwat „Puszcza Śnieżnej Białki” i stare wioski w dolinie Białej Lądeckiej.

Obowiązkową wycieczką w Górach Bialskich jest trasa z Bielic, przez Puszczę Śnieżnej Białki na Rudawiec. Z Bielic do rezerwatu prowadzi zielony szlak, a następnie przez rezerwat wspina się na szczyt Rudawca. Trasę można urozmaicić schodząc ze wierzchołka, dalej zielonym szlakiem, ponad rezerwatem „Nowa Morawa”, do przełęczy Płoszczyna (817 m n.p.m.). Z Przełęczy już żółtym szlakiem, Drogą Staromorawską przez Przełęcz Staromorawską lasami Masywu Śnieżnika, można zejść do wsi Bolesławów, która niegdyś była miasteczkiem górniczym.

Z Bielic warto wybrać się również żółtym szlakiem na widokową Czernicę. Poniżej szczytu, niebieskim szlakiem warto pójść w stronę przełęczy Dział, skąd mijając największą grupę skalną Gór Bialskich – Trzech Sióstr, szlak dotrze do Starego Gierłatowa. XIV – wieczna wieś w dolinie Białej Lądeckiej swoją nazwę zawdzięcza popularnemu niegdyś na Łużycach zachodniosłowiańskiemu imieniu – Gierałt.

Rudawiec, źródło: commons.wikimedia.org

Rudawiec, źródło: commons.wikimedia.org

Ciekawostki

- Odrębność Gór Bialskich jako osobne pasmo górskie nie jest uznane przez wszystkie źródła. Według Regionalizacji fizycznogeograficznej Polski J. Kondrackiego wchodzą one w skład Gór Złotych. Czescy geografowie zaliczają je jako Rychlebské hory, które ich zdaniem rozciągają się od Przełęczy Płoszczyna do Przełęczy Ramzowskiej. Góry Bialskie są też często włączane do Masywu Śnieżnika jako jego północno – wschodnia część.

Skały Trzy Siostry  autor: Grzegorz Wysocki, źródło: commons.wikimedia.org

Skały Trzy Siostry  autor: Grzegorz Wysocki, źródło: commons.wikimedia.org

- Rezerwat „Puszcza Śnieżnej Białki” to najcenniejsza część rozległego kompleksu zwanego Puszczą Jaworową, położoną na zboczach Iwinki (1076 m n.p.m.) i Rudawca, zajmujący powierzchnie 124 ha. Został utworzony w 1963 roku, choć te tereny były objęte ochroną już w XIX w. za czasów Marianny Orańskiej – królewny niderlandzkiej, która nazwała to miejsce Rajem i zabroniła wycinek. Puszcza stanowi dolnoreglowy las, złożony z jaworów, buków, jodeł i świerków, natomiast w wyższych partiach przechodzi w świerkowy bór górnego regla. Rzadkie występujące tam rośliny to: paprocie wietliny alpejskiej, storczyki gnieźniki leśne, dzwonki brodate, a świat zwierząt reprezentują m.in.: daniele, sarny, muflony.

Katarzyna Sender

Źródła:

- „Sudety”, Cyprian Skała, Wydawnictwo Pascal 1998